Η σπατάλη της τροφής, το Foodwave Project και η ανάγκη να γίνουμε η αλλαγή

Ενα τεράστιο ρολόι που προσπαθεί να “ταρακουνήσει” το ανθρώπινο είδος και μετράει ήδη αντίστροφα, βρίσκεται πάνω από τον πλανήτη γη.

Η κλιματική κρίση είναι γεγονός και απειλεί με την εμφάνισή της την ισορροπία των οικοσυστημάτων αλλά και την αρμονική συνύπαρξη του ανθρώπου με το φυσικό περιβάλλον.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα πολλαπλασιάζονται, δημιουργώντας κίνδυνο για τις ζωές και τις περιουσίες των ατόμων. Νέες ασθένειες εμφανίζονται και εξαπλώνονται ταχύτατα, λόγω και της υπέρμετρης πίεσης που δέχεται η βιοποικιλότητα αλλά και εξ’ αιτίας των κοινωνικοοικονομικών συνθηκών διαβίωσης.

Η βαρβαρότητα με την οποία οι άνθρωποι εξαντλούν τους φυσικούς πόρους και καταστρέφουν ολόκληρα οικοσυστήματα στο όνομα του κέρδους, αφήνει πίσω της καμένη γη για τις επόμενες γενιές.

Αναρίθμητες είναι οι ανοιχτές πληγές του πλανήτη από τις βίαιες παρεμβάσεις του ανθρώπου:

Ο πλανήτης υπερθερμαίνεται, τα καιρικά φαινόμενα γίνονται ολένα και πιο ακραία, βουνά, θάλασσες, ποτάμια χρόνο με τον χρόνο αλλάζουν, η βιοποικιλότητα υποβαθμίζεται, η ατμοσφαιρική ρύπανση χτυπάει “κόκκινο”.

Ο τρόπος που παράγουμε και καταναλώνουμε την τροφή και η βιομηχανική εκμετάλλευση των ζώων εντείνουν κι αυτοί με τη σειρά τους την κλιματική αλλαγή.

Ποιο είναι πραγματικά το πρόβλημα; Και ακόμα σημαντικότερα, πώς θα γίνουμε εμείς κομμάτι της λύσης;

Η ActionAid και το FoodWave Project μάς βοηθούν να δούμε ξεκάθαρα και το πρόβλημα αλλά και το δρόμο προς τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.

Η επισιτιστική ανασφάλεια και ο δρόμος της βιωσιμότητας

Η κλιματική κρίση είναι εδώ και αποτελεί το μεγαλύτερο “στοίχημα” της εποχής μας και γίνεται διαρκώς ορατή καθώς ακραίες φυσικές καταστροφές διαδέχονται η μία την άλλη.

Σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη ξεσπούν διαρκώς καταστροφικές πυρκαγιές και πλημμύρες, αλλά και έντονες ξηρασίες λόγω της υπερθέρμανσης, με πρώτους να πλήττονται πάντα οι περισσότερο ευάλωτοι, οι φτωχοί.

Άνθρωποι που είναι είτε θύματα της έλλειψης ανθεκτικότητας των υποδομών απέναντι στα ακραία καιρικά φαινόμενα λόγω υπερθέρμανσης, είτε ζουν από τη γη και βιώνουν την απώλεια της αγροτικής παραγωγής αλλά και τις μακροχρόνιες επιπτώσεις σε αυτή λόγω της βίαιης μεταβολής της θερμοκρασίας.

Τα ακραία καιρικά φαινόμενα πλήττουν τις σοδειές των αγροτών, πολλές φορές ανεπανόρθωτα, οδηγώντας σε επισιτιστική ανασφάλεια. Δυστυχώς οι φτωχότεροι πληθυσμοί είναι αυτοί που επηρεάζονται περισσότερο από τις αλλαγές στις κλιματικές συνθήκες, ενώ αναμένεται πως αυτές θα επηρεάσουν 2,5 εκ. αγρότες, ψαράδες και κτηνοτρόφους. Παράλληλα, η γεωργία συντηρεί τις ζωές των δύο τρίτων από τους πιο ακραία φτωχούς του πλανήτη.

Το κάδρο συμπληρώνουν οι καταστροφικές πολιτικές των ισχυρών, από την αρπαγή γης από πολυεθνικές μέχρι την επιβολή μονοκαλλιεργιών μεγάλης κλίμακας για να συντηρηθεί ο δυτικός τρόπος κατανάλωσης, όπως για παράδειγμα συμβαίνει με την καλλιέργεια σόγιας.

Όλα τα παραπάνω, έχουν οδηγήσει στην επισιτιστική ανασφάλεια πάνω από 820 εκατομμύρια ανθρώπους στον κόσμο.

Ο δυτικός τρόπος ζωής επιτάσσει μέχρι τώρα την άνευ όρων κατανάλωση, ωστόσο η απάντηση στα παραπάνω αδιέξοδα έρχεται μέσα από την αλλαγή παραδείγματος τόσο σε συλλογικό, όσο και σε ατομικό επίπεδο.

Ο τρόπος που παράγουμε την τροφή μας, την καταναλώνουμε, ακόμα και τα τρόφιμα που πετάμε, έχει σημαντικές συνέπειες όχι μόνο στην υγεία μας αλλά συμβάλλει και στην κλιματική κρίση.

Στο επίπεδο της παραγωγής, η στροφή στη βιώσιμη γεωργία, μπορεί να διασφαλίσει το δικαίωμα όλων στην τροφή, να περιορίσει την κλιματική αλλαγή, προάγοντας παράλληλα την κοινωνική σταθερότητα και την εργασία.

Παράλληλα, στον τομέα της κατανάλωσης, η υιοθέτηση μιας πιο βιώσιμης διατροφής, η επιλογή των προϊόντων που καταναλώνουμε, τα βιώσιμα και εποχιακά προϊόντα, η στήριξη σε ντόπιους παραγωγούς, η αποφυγή της χρήσης πλαστικών και της σπατάλης των τροφίμων, είναι μερικά από αυτά που μπορούμε να κάνουμε ακόμα και μόνοι μας.

Η βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση μπορούν να φέρουν την αλλαγή και να αντιμετωπίσουμε την επισιτιστική ανασφάλεια που βιώνουν εκατομμύρια άνθρωποι σε ολόκληρο τον κόσμο.

Τόσο συλλογικά όσο και σε ατομικό επίπεδο, καλούμαστε να αναλάβουμε κρίσιμες πρωτοβουλίες.

Το Foodwave Project

Το Foodwave project, μια νέα συμμαχία μεταξύ των νέων, τοπικών κοινοτήτων και θεσμικών οργάνων που συνδέει την κλιματική αλλαγή με τον ακτιβισμό για βιώσιμη διατροφή αποτελεί μια κίνηση προς την παραπάνω κατεύθυνση.

Πρόκειται για ένα πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχουν 25 oργανώσεις, πανεπιστήμια και Δήμοι σε 17 χώρες, μεταξύ των οποίων και η ΑctionAid, που ενώνονται και μιλούν για το δικαίωμα στην τροφή και για τη βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση.

Το πρόγραμμα στοχεύει στην ευαισθητοποίηση και στη συμμετοχή των νέων από 15 έως 35 ετών, ώστε να μπορέσουν να γίνουν ηγέτες της παγκόσμιας μετάβασης προς ένα βιώσιμο σύστημα παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων μέχρι το 2030.

Με αφορμή την Ημέρα της Γης 2021, που φέτος επικεντρώνεται στην κλιματική αλλαγή και την παγκόσμια Σύνοδο Κορυφής στις ΗΠΑ που διοργανώνεται από τον Πρόεδρο Joe Biden, το Food Wave εγκαινιάζει τη διαδικτυακή του κοινότητα, συνδέοντας ακτιβιστές από 17 χώρες και 21 αστικές περιοχές, μεταξύ των οποίων το Λονδίνο, η Μαδρίτη, η Βαρσοβία και το Σάο Πάολο στη Βραζιλία.

Στο έργο συμμετέχουν 16 δήμοι και τοπικές αρχές και 13 οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, με επικεφαλής τον Δήμο του Μιλάνο. Στο πρόγραμμα Food Wave συμμετέχει επίσης το C40, το διεθνές δίκτυο πόλεων που είναι ενεργό στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.

Μέσα στα χρόνια που θα διαρκέσει το πρόγραμμα, χιλιάδες νέοι και νέες θα συμμετάσχουν άμεσα σε περισσότερα από 20 σχολεία ακτιβισμού, φόρουμ συζητήσεων και διεθνείς ανταλλαγές που θα εστιάζουν στις βιώσιμες πρακτικές παραγωγής και κατανάλωσης τροφίμων σε αστικό επίπεδο για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής. Απώτερος στόχος είναι η συνδιαμόρφωση ενός πράσινου, βιώσιμου και χωρίς αποκλεισμούς μέλλοντος για τις πόλεις μας χάρη σε έναν συνεχή διάλογο με τους φορείς χάραξης πολιτικής.

Στο πλαίσιο του προγράμματος, πραγματοποιούνται επίσης πρωτότυπες έρευνες και επιστημονικές μελέτες σχετικά με τη σχέση τροφίμων-κλίματος, που θα αναπτυχθούν μεταξύ της Ευρώπης και του Παγκόσμιου Νότου. Προβλέπεται επίσης η δημοσίευση εκπαιδευτικών υλικών και η προώθηση ενός εκτεταμένου προγράμματος δραστηριοτήτων τυπικής και μη τυπικής μάθησης αφιερωμένων στους νέους.

Το Food Wave είναι ένα πρόγραμμα που επικεντρώνεται σε περιβαλλοντικά ζητήματα, αλλά είναι επίσης ένα πολιτιστικό έργο που θέτει τους νέους, τις κοινότητες και τη δημιουργικότητα στο επίκεντρό του. Για το λόγο αυτό, θα χρηματοδοτήσει δημιουργικές και καλλιτεχνικές ιδέες αλλά και προτάσεις για καινοτόμα προϊόντα και θα συμβάλει επίσης στην ενθάρρυνση των νέων να επανεξετάσουν τον τρόπο με τον οποίο καταναλώνονται και παράγονται τα τρόφιμα στις πόλεις τους, να επανεξετάσουν τους αστικούς και προαστιακούς χώρους και να πειραματιστούν με νέες επιχειρηματικές ιδέες.

Το πρόβλημα είναι πιο κοντά απ’ όσο φαντάζεσαι

Διαβάζοντας τις παραπάνω γραμμές ίσως κάποιος να αναρωτηθεί “τι κάνει ο καθένας από εμάς για όλα αυτά;” και “πόσο κοντά μας είναι το πρόβλημα”; Κι όμως είναι πιο κοντά απ’ όσο φαντάζεσαι. Η κλιματική κρίση και οι συνέπειές της είναι κάτι που βιώνουμε όλο και περισσότερο στη ζωή και την καθημερινότητά μας.

Με στόχο να εμβαθύνουμε περισσότερο στο ζήτημα της κλιματικής αλλαγής και της επισιτιστικής ανασφάλειας, καλέσαμε την Μαριλού Παντάκη (aka Madame Ginger) και τον σεφ και ιδιοκτήτη εστιατορίων Περικλή Κοσκινά σε μια κουβέντα που κινήθηκε γύρω από την κλιματική κρίση, την επισιτιστική ανασφάλεια και τις πρακτικές που μπορούμε να εφαρμόσουμε, ο καθένας από εμάς ξεχωριστά και όλοι μαζί συλλογικά για να φέρουμε την αλλαγή πρώτα στον τρόπο σκέψης μας και στην καθημερινότητά μας και μετά στον πλανήτη.

Τα βήματα για να γίνεις μέρος της αλλαγής

Η ώρα των μεγάλων αποφάσεων και δράσεων για το σταμάτημα της επιταχυνόμενης καταστροφής του πλανήτη είναι τώρα, και μόνη μας επιλογή αποτελεί το να προχωρήσουμε σε σοβαρές τομές συλλογικά και στον καθημερινό τρόπο ζωής μας.

Σε παγκόσμιο επίπεδο, διεκδικούμε δίκαια και βιώσιμα συστήματα διατροφής τα οποία σέβονται τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα όρια του πλανήτη.

Η βιώσιμη προσέγγιση της γεωργίας μπορεί να διασφαλίσει το δικαίωμα όλων στην τροφή, να περιορίσει την κλιματική αλλαγή και να προάγει την εργασία και την κοινωνική σταθερότητα. Αντίθετα, η βιομηχανική γεωργία εστιάζει πάνω από όλα στην αύξηση της παραγωγικότητας και όχι μόνο υπερθερμαίνει τον πλανήτη, αλλά ευθύνεται επίσης για την απώλεια βιοποικιλότητας και συχνά με την πρακτική της δημιουργεί παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αρπαγές γης.

Η ActionAid στηρίζει αγρότες και κοινότητες σε όλον τον κόσμο να προσαρμοστούν στις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και να καλλιεργούν τη γη τους με τρόπο βιώσιμο και δίκαιο ώστε να διασφαλίσουμε το δικαίωμα της πρόσβασης στην τροφή.

Ωστόσο, υπάρχουν πράγματα που μπορούμε να κάνουμε και σε ατομικό επίπεδο. Ο καθένας και η καθεμιά μπορεί να γίνει κομμάτι της αλλαγής, αυτό που χρειάζεται είναι θέληση και πρωτοβουλία.

Από το να εκπαιδευτούμε πάνω σε ζητήματα που αφορούν την κλιματική αλλαγή, την βιώσιμη παραγωγή και κατανάλωση, μέχρι τη στήριξη των τοπικών παραγωγών και προϊόντων.

Η παγκόσμια παραγωγή και κατανάλωση της τροφής μας ευθύνεται για το 30% των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και για το 70% της κατανάλωσης πόσιμου νερού.

Η υιοθέτηση μιας βιώσιμης διατροφής σε παγκόσμιο επίπεδο μπορεί να οδηγήσει ακόμα και σε μείωση των εκπομπών από 41%–74% ως το 2030.

Η στήριξη που δίνουμε στις λαϊκές αγορές μας, στους μικρούς και ντόπιους παραγωγούς και σε βιώσιμα και εποχιακά προϊόντα, αλλά και η καλλιέργειά τους στο μπαλκόνι ή στον κήπο μας δεν έχει μόνο θετικό αντίκτυπο στην υγεία μας αλλά και στην κοινωνία και στο περιβάλλον.

Αποφεύγοντας τα πλαστικά, μειώνουμε το περιβαλλοντικό μας αποτύπωμα, ενώ αγοράζοντας μόνο ό,τι πρόκειται να καταναλώσουμε, αποφεύγουμε τη σπατάλη τροφίμων.

Ειδικά, για τη σπατάλη τροφίμων, σύμφωνα με πρόσφατα στοιχεία του ΟΗΕ Ελλάδα κατέχει την αρνητική πρωτιά στην Ευρώπη, ενώ το σοκαριστικό είναι ότι ταυτόχρονα, ένα μεγάλο ποσοστό στη χώρα μας, πάνω από 10%, βρίσκεται σε επισιτιστική ανασφάλεια.

Οι καθημερινές επιλογές που κάνουμε στη διατροφή μας, τα προϊόντα που επιλέγουμε και καταναλώνουμε ή ακόμα και πετάμε, έχουν άμεσες επιπτώσεις για το παρόν και το μέλλον του πλανήτη.

Αντί επιλόγου

Σε έναν κόσμο που διαρκώς αλλάζει, έρχεται η ώρα των σημαντικών αποφάσεων. Για να ανατραπεί η πορεία του πλανήτη προς την καταστροφή, οι κυβερνήσεις οφείλουν να λάβουν δράση συλλογικά και δυναμικά.

Εν όψει των παγκόσμιων διαπραγματεύσεων για το κλίμα COP26 που θα πραγματοποιηθούν στην Γλασκώβη τον Νοέμβριο 2021, το μήνυμα προς τις κυβερνήσεις είναι πως ο αγροτικός τομέας πρέπει να γίνει μέρος της λύσης και όχι του προβλήματος.

Η επιστροφή στη γη και η επένδυση - ξανά - σε αυτή αλλά με σεβασμό, αποτελεί μονόδρομο για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης.

Επιμέλεια: Brand Experience 24 MEDIA
Κείμενο: Συραγώ Λιάτσικου
Creative Direction: Γιάννης Σαρλής
Πηγη φωτογραφιών: Unsplash / Shutterstock