2020
Το "έτος μηδέν" της γενιάς μας που θα μνημονεύεται για δεκαετίες.
Ένας Ιός Αλλάζει
τον Κόσμο μας
Το μέλλον είναι υπόσχεση, όχι απειλή
Γεγονότα που μας σημάδεψαν, συνήθειες που άλλαξαν και οριστικοί αποχαιρετισμοί σε μια χρονιά που μας έφερε πιο κοντά, κρατώντας μας σε απόσταση.
Το 2020 μπήκε με τις λασπωμένες γαλότσες του στην σαλονοτραπεζαρία της ανθρωπότητας, σαν τον ορμητικό τυχοδιώκτη που γυρεύει να ανακατώσει την τάξη γύρω του, χαχανίζοντας υστερικά για τις βεβαιότητες των θνητών. Χωρίς αμφιβολία αυτή η "καταραμένη" χρονιά, που ανάγκασε και τις ευγενέστερες ψυχές να αγανακτήσουν, δεν πρόκειται να αποτελέσει μια υποσημείωση της ιστορίας. Για τους απαισιόδοξους ήταν το "έτος μηδέν", μια νοσηρή συνθήκη φόβου και αδράνειας που μετασχηματίζει βασανιστικά τον κόσμο μας σε κάτι διαφορετικό -σκοτεινό και ψυχρό. Για τους αισιόδοξους πάλι, ο φονικός ιός, που ξεκίνησε από την πόλη Γουχάν στην Κίνα και εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον πλανήτη, δεν εμφανίστηκε μονάχα για να ανατρέψει βεβαιότητες, συνήθειες, προβλέψεις και σχεδιασμούς μιας ζωής, επιβεβαιώνοντας πως το κακό χτυπάει πάντα απροειδοποίητα, αλλά και για να αποτελέσει μια ζωτική υπενθύμιση της εφήμερης φύσης μας - όλα κάποτε τελειώνουν. Στο τέλος της ημέρας, νέα λουλούδια ανθίζουν στις χαραμάδες των ερειπίων.
Φέτος, κανένας τομέας της ανθρώπινης δραστηριότητας δεν έμεινε ανεπηρέαστος, καμία χώρα δεν εξαιρέθηκε από τον πένθος των απωλειών. Συνέβη, όμως, κάτι σπάνιο στην ανθρώπινη ιστορία: ένας συνασπισμός πόρων και δυνάμεων. Μια συμμαχία του καλού πέρα από έθνη και σύνορα. Τη στιγμή, που οι χώρες έκλειναν η μία μετά την άλλη για να προστατεύσουν τον πληθυσμό τους, οι άνθρωποι της επιστήμης ένωσαν δυνάμεις τους, σε μια μάχη με το χρόνο, για να βρεθεί το πολυπόθητο εμβόλιο. Λίγο πριν από τη λήξη αυτού του δυστοπικού χρόνου, κατάφεραν το ακατόρθωτο, προσφέροντας απλόχερα ένα αίσθημα ανακούφισης στον πλανήτη. Ο "πόλεμος" βέβαια, δεν έχει τελειώσει ακόμα. Ο δρόμος της οριστικής λύτρωσης είναι μακρύς και επώδυνος. Κάναμε, όμως, το πρώτο βήμα προς ένα νέο κόσμο...
Στη δίνη της πανδημίας
Το σαρωτικό το πέρασμα του κορονοϊού από τον πλανήτη σκόρπισε πίσω του πόνο και θλίψη. Περισσότεροι από 4.000 άνθρωποι στην Ελλάδα και πάνω από 1.600.000 στον κόσμο έχασαν τη ζωής τους στη μεγαλύτερη μάχη των καιρών μας.
Γιώργος Σακκάς
Επιβεβαιώθηκε η πρώτη περίπτωση της νόσου στην Ελλάδα. Πρόκειται για Ελληνίδα 38 ετών, ταξιδιώτισσα από πληττόμενη περιοχή της βόρειας Ιταλίας». Με την συγκεκριμένη φράση ο καθηγητής λοιμωξιολογίας και επικεφαλής της Επιτροπής Εμπειρογνωμόνων, Σωτήρης Τσιόδρας ανακοινώνει την έλευση του κορονοϊού στην Ελλάδα, στις 26 Φεβρουαρίου. Η είδηση προκαλεί αναβρασμό στην κυρίαρχη ειδησεογραφία, κανείς όμως εκείνες τις ώρες δεν μπορεί να προβλέψει τι θα επακολουθήσει. Το μόνο που διαφαίνεται είναι πως η χώρα μας δεν θα μείνει στο απυρόβλητο του φονικού ιού, τη στιγμή που η Ευρώπη στο σύνολό της, αποτελεί το επίκεντρο της έξαρσης.
Τους επόμενους μήνες, εκατομμύρια Έλληνες βρίσκονται αντιμέτωποι με μια πρωτόγνωρη συνθήκη. Βιώνουν το τραύμα της απώλειας, ζουν εν μέσω σκληρού εγκλεισμού, χάνουν τη δουλειά τους. Σήμερα, η κατάσταση παραμένει δύσκολη καθώς ήδη διανύουμε ένα δεύτερο lockdown, με ενεργές εστίες της επιδημίας σχεδόν σε όλες της γεωγραφικές περιφέρειες της χώρας. Συνολικά πάνω από 126.000 κρούσματα έχουν εντοπιστεί εντός των συνόρων, εκ των οποίων η συντριπτική πλειοψηφία αφορά Έλληνες πολίτες, ενώ εκτιμάται πως συνολικά έχει νοσήσει περί το 2% των κατοίκων της χώρας. Την ίδια στιγμή, ο αριθμός των νεκρών ολοένα και αυξάνεται, πλησιάζοντας τις 4.000.
Από την πρώτη στιγμή που έκανε την εμφάνιση του ο κορονοϊός, η ελληνική κυβέρνηση δεν διστάζει να προχωρήσει στην απόφαση για καθολικό lockdown, στις 23 Μαρτίου (έληξε στις 4 Μαΐου), καθώς τόσο τα μηνύματα που φτάνουν από το εξωτερικό όσο και η ανυπαρξία θεραπείας ενέχουν πλήθος κινδύνων και παρατείνουν την ανησυχία για τον άγνωστο ιό.
Στην πρώτη φάση, η Ελλάδα διαθέτει έναν ικανοποιητικό αριθμό κλινών Μονάδων Εντατικής Θεραπείας, συνολικά 797, αρκετές από τις οποίες ήταν ήδη κατειλημμένες, για να μπορέσει να αντέξει ένα επιθετικό κύμα νέων εισαγωγών. Οι κλίνες αυξάνονται μέσα στο lockdown σε 1.015, ενώ ο ανώτατος αριθμός που χρησιμοποιείται για τη νόσο Covid-19 είναι 353. Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τη χώρα μεταξύ των καλύτερων στην αναχαίτιση της επιδημίας κατά την πρώτη φάση -κάτι που, όμως, δεν θα συνεχιστεί κατά το ξέσπασμα του δεύτερου και πιο δραματικού κύματος.
Το άνοιγμα της οικονομίας και του τουρισμού, σε συνδυασμό με τη χαλάρωση των μέτρων, ακυρώνει μέσα σε σύντομο χρονικό διαστημα την επιτυχία του πρώτου lockdown με αποτέλεσμα η Ελλάδα να εισέλθει σταδιακά σε μια νέα πραγματικότητα, αντιμέτωπη με το σφοδρό δεύτερο κύμα.
Σήμερα, διαθέτουμε 1.300 κλίνες ΜΕΘ, οι μισές από τις οποίες αφορούν περιστατικά Covid-19. H εξέλιξη αυτή είναι η μοναδική θετική παρακαταθήκη από την επιδημία. Η ελπίδα πλέον στρέφεται στο εμβόλιο το οποίο αναμένεται να έρθει στη χώρα μας στις αρχές του 2021. Με τον τρόπο αυτό οι επιστήμονες επισημαίνουν πως θα επιτευχθεί η ανοσία του πληθυσμού και η λέξη «κανονικότητα» θα επιστρέψει στα χείλη όλων.
Υπερκομματικός ιός
Η πανδημία του Covid-19 ήταν το βασικό στοιχείο που καθόρισε τις πολιτικές εξελίξεις στο 2020 και όπως όλα δείχνουν θα είναι ο καταλύτης και για το 2021.
Γεράσιμος Λιβιτσάνος
Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας που προέκυψε από τις εκλογές της 7ης Ιουλίου του 2019, είχε την δυνατότητα να επιχειρήσει την εφαρμογή του πολιτικού της προγράμματος μόλις για οκτώ μήνες, αφού στα τέλη Φεβρουαρίου τα πρώτα σημάδια εμφάνισης του κορονοϊού κυριάρχησαν έναντι κάθε άλλες πολιτικής ή οικονομικής προτεραιότητας. Παράλληλα, όμως, στο κορυφαίο αυτό γεγονός προστέθηκαν δύο ακόμη σημαντικά «μέτωπα» οι ελληνοτουρκικές σχέσεις και η οικονομική κρίση.
Το αποκαλούμενο «πρώτο lockdown», με γενικευμένα μέτρα περιορισμού της κοινωνικής κινητικότητας, εφαρμόστηκε στη χώρα με απόφαση της κυβέρνησης του Κυριάκου Μητσοτάκη από τις 23 Μαρτίου έως και τις 4 Μαΐου. Λόγω του εντυπωσιακού αποτελέσματός του αποτιμήθηκε ως μία από τις πλέον έγκαιρες και ουσιώδεις παρεμβάσεις σε χώρα του δυτικού κόσμου. Προσπόρισε έτσι στην κυβέρνηση υψηλά ποσοστά αποδοχής, που στις δημοσκοπήσεις της περιόδου έφθασαν ακόμη και το 70%.
Παράλληλα η ελληνική κυβέρνηση ενεπλάκη στις πολιτικές διεργασίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, προκειμένου να αρθούν οι περιορισμοί και η υποχρέωση των κρατών μελών για ισοσκελισμένους προϋπολογισμούς και να δημιουργηθεί το περίφημο Ταμείο Ανάκαμψης. Οι διεργασίες αυτές κορυφώθηκαν στην σύνοδο Κορυφής στις 17-21 Ιουλίου, όπου έπειτα από σκληρές διαπραγματεύσεις αποφασίστηκε η λειτουργία του ταμείου που επιμέρισε στην Ελλάδα οικονομική βοήθεια 32 δις ευρώ, σύμφωνα με τις κυβερνητικές εκτιμήσεις. Αν και συνοδεύθηκε με ισχυρούς ελεγκτικούς όρους για την εκταμίευσή τους. Η εικόνα της υγειονομικής κρίσης στην χώρα πάντως άλλαξε άρδην μετά τον Σεπτέμβριο αφού τους επόμενους μήνες το δεύτερο κύμα της πανδημίας οδήγησε σε κατακόρυφη αύξηση των κρουσμάτων και επέφερε το δεύτερο γενικευμένο lockdown που ισχύει έως και σήμερα ενισχύοντας την οικονομική αβεβαιότητα.
Η συνθήκη αυτή όξυνε και την πολιτική αντιπαράθεση. Η αντιπολίτευση το τελευταίο διάστημα ασκεί οξεία κριτική στην κυβέρνηση για μη εκμετάλλευση του αποτελέσματος του πρώτου lockdown ώστε να ληφθούν πρόσθετα μέτρα για την δημόσια υγεία, την στήριξη του ΕΣΥ και την οικονομική ενίσχυση των πληττόμενων στρωμάτων. Επίσης, έντονη κριτική ασκήθηκε για ζητήματα δημοκρατίας και διαφάνειας. Η κυβέρνηση κατηγορήθηκε για αξιοποίηση των «ειδικών» συνθηκών ώστε να ασκήσει πολιτικές κοινωνικού αυταρχισμού και ελέγχου της ενημέρωσης.
Όσον αφορά τις ελληνοτουρκικές σχέσεις τα δύο βασικά στοιχεία που κυριάρχησαν το 2020 ήταν τα εξής: αφενός η κρίση στον Έβρο όπου η εργαλειοποίηση των προσφύγων από την πλευρά της Τουρκίας δημιούργησε σκηνικό έντασης στα σύνορα τον Φεβρουάριο. Αφετέρου τις συνεχείς προκλήσεις της Τουρκίας στην Ν.Α Μεσόγειο, όπου διεκδικεί κυριαρχικά δικαιώματα ακόμη και σε περιοχές της ελληνικής υφαλοκρηπίδας. Παρά τις φραστικές καταδίκες της τουρκικής τακτικής ο διεθνής παράγοντας και ειδικά η Ε.Ε δεν αποφάσισε την λήψη μέτρων/κυρώσεων που να οδηγήσουν σε ανάσχεση των προκλήσεων της Άγκυρας.
Home Office:
Από την εργασία στην τηλεργασία
Νέα ήθη και δραματικές αλλαγές στην αγορά εργασίας καθιέρωσε η πανδημία του κορονοϊού.
Νίκος Γιαννόπουλος
Το νέο τοπίο στην εργασία όπως διαμορφώθηκε τους τελευταίους οκτώ μήνες λόγω των αλλαγών που επέβαλλε η αντιμετώπιση της πανδημίας φαίνεται πως ήρθε για να μείνει. Η τηλεργασία (εργασία από το σπίτι με τη βοήθεια του διαδικτύου) αναμένεται να έχει σημαντικό μερίδιο ακόμα και μετά τη λήξη του εφιάλτη του κορονοϊού, καθώς πολλοί εργοδότες έφτασαν στο συμπέρασμα ότι τα οφέλη είναι πολλά περισσότερα από τις ζημιές, κυρίως στο οικονομικό κομμάτι.
Οι εργαζόμενοι, βέβαια, δεν μπορούν να ισχυριστούν το ίδιο. Ως το «αδύναμο» μέρος μιας εργασιακής σχέσης αναγκάζονται να «υποχωρήσουν» από πολλά κεκτημένα δικαιώματα, βιώνοντας μια ολότελα νέα εργασιακή συνθήκη.
Μετά τους πρώτους κρατικούς περιορισμούς, λόγω του κορονοϊού, ο τομέας της εργασίας πορεύεται χωρίς νομικό πλαίσιο.
Όπως αναφέρει στο NEWS 24/7 ο εργατολόγος, Κώστας Τσουκαλάς «η αλήθεια είναι ότι από τον Ιούλιο είχε διαρρεύσει μεγάλο μέρος του νομοσχεδίου που φέρεται να ετοιμάζει το Υπουργείο Έργασίας για την ρύθμιση του εργασιακού τοπίου αλλά μέχρι στιγμής η κατάθεση του νομοσχεδίου δεν έχει γίνει».
Το νέο νομικό πλαίσιο, που ετοιμάζεται, καλείται να ρυθμίσει μία σειρά από κρίσιμα ζητήματα όπως το πώς διαμορφώνεται το ωράριο όταν ένας εργαζόμενος βρίσκεται σε καθεστώς τηλεργασίας, καθώς και πώς αυτό ελέγχεται από τους αρμόδιους ελεγκτικούς μηχανισμούς. Επίσης, τι συμβαίνει με το καθεστώς αναστολής μιας σύμβασης και πώς καλύπονται οι εργαζόμενοι που βρίσκονται σε αυτό, αλλά και τι ακριβώς προβλέπεται για ατυχήματα που συμβαίνουν στο σπίτι κατά τη διάρκεια της εργασίας.
Το γεγονός ότι για όλα τα ζητήματα που αναφέρθηκαν δεν υπάρχει, για την ώρα, νομικό πλαίσιο γεννά τη δυνατότητα ύπαρξης σημαντικών αυθαιρεσιών που ήδη παρατηρούνται στην ελληνική αγορά εργασίας από τον Μάρτιο και μετά. Και αυτό είναι απολύτως λογικό, αφού το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο με το οποίο γίνεται απόπειρα να ρυθμιστούν τα προβλήματα που ανακύπτουν στηρίζεται σε νόμο του 2010, ο οποίος θεωρείται εντελώς ανεπαρκής από τους ειδικούς.
Το βαθύ σκοτάδι πριν από την αυγή
Μια επώδυνη σεζόν που θα αργήσει να ξεπεράσει βίωσε φέτος η αγορά του εμπορίου και της εστίασης.
Πέννυ Κούτρα
Διαταραχή, που για μεγάλο μέρος των επιχειρήσεων απειλεί και την επιβίωση τους, έφερε η πανδημία, η οποία εδώ και 10 μήνες έχει απορρυθμίσει πλήρως την καθημερινότητα, τις οικονομικές συναλλαγές και τη λειτουργία της αγοράς. Πλην των σούπερ μάρκετ και των φαρμακείων, το σύνολο της αγοράς εμπορίου και εστίασης θεωρεί το 2020 «τη χειρότερη χρονιά της δεκαετίας».
Αν και ακόμη δεν έχει πλήρως αποτιμηθεί η επίπτωση, καθώς τα κυβερνητικά μέτρα (αναστολές, επιδόματα, μείωση ενοικίων, και τα διαθέσιμα χρηματοδοτικά εργαλεία, όπως η επιστρεπτέα προκαταβολή), διατηρούν έστω στο «οξυγόνο» τις επιχειρήσεις, εν τούτοις οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για βέβαια λουκέτα μέσα στο 2021.
Η εστίαση και το λιανεμπόριο – πέρα από τους κλάδους του τουρισμού και των μεταφορών- είναι ίσως οι κλάδοι με τη μεγαλύτερες απώλειες μέσα στη δυστοπική χρονιά του 2020, και εκείνες που εξακολουθούν να ατενίζουν με αβεβαιότητα το 2021, καθώς οι υγειονομικές συνθήκες –παρά τα lockdowns και τις απαγορεύσεις- συνεχίζουν να καθιστούν αμφίβολη την επαναλειτουργία τους. Ακόμη κι αν ο ιός εξαφανιζόταν ως δια μαγείας αύριο, οι επιχειρήσεις καλούνται να αντιμετωπίσουν τη βέβαιη ύφεση (άνω του 10%), τη νέα χρονιά και τη συνακόλουθη συρρίκνωση των εισοδημάτων των ελληνικών νοικοκυριών.
Μετά το νέο απαγορευτικό του Νοεμβρίου, οι παράγοντες της αγοράς εστίασης κάνουν πλέον λόγο για μείωση τζίρου τουλάχιστον κατά 60% έως το τέλος του χρόνου, γεγονός που οδηγεί μοιραία σε λουκέτα επιχειρήσεων. Αντίστοιχα, το λιανεμπόριο εκτιμά μετά το νέο lockdown ότι θα απολέσει το 50% του ετήσιου τζίρου του.
Παρά το γεγονός του ότι ο τζίρος των φυσικών καταστημάτων δεν συγκρίνεται, εν τούτοις, λιγότεροι χαμένοι της περιόδου είναι εκείνοι που είχαν πρόσβαση στο ηλεκτρονικό κανάλι πωλήσεων. Σύμφωνα με εκτιμήσεις ο τζίρος του e-commerce στην Ελλάδα θα αγγίξει τα 15 δις. ευρώ από 7,5 δις.ευρώ το 2019.
Αντιθέτως, τα σούπερ μάρκετ που σχεδόν καθ’όλη τη χρονιά λειτούργησαν ως «πολυκαταστήματα», «τρέχουν» με ρυθμό ανάπτυξης της τάξης του 10%.
Να ζει η Τέχνη ή να μη ζει;
Οι άνθρωποι των τεχνών βίωσαν, στις μέρες του κορονοϊού, μια δυστοπική συνθήκη, ωστόσο πάλεψαν όπως μπορούσαν για να κρατήσουν αναμμένο το λίκνο του πολιτισμού.
Χρήστος Καράμπελας, Ευτυχία Σουφλέρη
Αδιαμφισβήτητα το ελληνικό θέατρο δεν έχει βιώσει «ρόδινες» ημέρες εδώ και πολλά χρόνια. Οι παθογένειες και τα προβλήματα καλά κρατούν, η οικονομική κρίση πηγαίνει τους εργαζόμενους πολλά βήματα πίσω, ενώ τα «απόνερά» της δεν έχουν στεγνώσει. Ποτέ, όμως, άλλοτε το θέατρο δεν «αιμορράγησε» τόσο πολύ όσο με την πανδημία του 2020. Η κρίση στον χώρο του θεάματος είναι παγκόσμια. Σε όλο τον πλανήτη τα θεατρικά φεστιβάλ ακυρώθηκαν το ένα μετά το άλλο, ενώ σε Νέα Υόρκη και Βρετανία ανακοινώθηκε επισήμως από την αρχή σχεδόν της πανδημίας ότι τα θέατρα θα παραμείνουν κλειστά ως το τέλος του 2020.
Στη χώρα μας με το κλείσιμο των θεατρικών σκηνών (που παραμένουν από τον Μάρτιο κλειστές με εξαίρεση το άνοιγμα που έγινε το καλοκαίρι για τις θεατρικές περιοδείες και τις λιγοστές παραστάσεις που κυριολεκτικά πρόλαβαν να ανέβουν τον Σεπτέμβριο και τον Οκτώβριο) επικράτησε σκηνικό ζόφου στον χώρο του πολιτισμού: Τα αισθήματα ανασφάλειας και αγωνίας περίσσευαν στους επαγγελματίες του θεάτρου που δεν γνώριζαν πότε θα είναι σε θέση να επιστρέψουν στις δουλειές τους. Θεατρικοί επιχειρηματίες προβληματίζονταν να ανοίξουν ακόμα και όταν επιτρεπόταν διότι αν βρισκόταν έστω κι ένα κρούσμα, το κλείσιμο θα ήταν μη αναστρέψιμο.
Μέσα στο σκοτάδι αυτό ξεπήδησαν νέες πρωτοβουλίες που προσπάθησαν να κρατήσουν το λίκνο αναμμένο, έως ότου τουλάχιστον επιστρέψουμε στην κανονικότητα. Κατά το πρώτο lockdown δεκάδες θεατρικοί οργανισμοί διέθεσαν δωρεάν στο διαδίκτυο επιτυχημένες μαγνητοσκοπημένες παραστάσεις τους προκειμένου να κρατήσουν συντροφιά σε όλους εμάς που μέναμε σπίτι. Το καλοκαίρι, το Εθνικό Θέατρο αποπειράθηκε να μεταδώσει μέσω real time live streaming από το αρχαίο θέατρο της Επιδαύρου τους «Πέρσες» σε σκηνοθεσία Δημήτρη Λιγνάδη, ωστόσο από τον Οκτώβριο και μετά το εγχείρημα της διαδικτυακής αναμετάδοσης παράστασης που παίζεται σε πραγματικό χρόνο «αποθέωσε» το Θέατρο Πορεία και ο Δημήτρης Τάρλοου.
«Τα θέατρα και γενικά οι χώροι συναθροίσεων πολιτισμού υπήρξαν από την αρχή της πανδημίας από τους πιο βαριά πληττόμενους κλάδους, και συνεχίζουν να είναι και τον χειμώνα. Οι κυβερνήσεις διεθνώς βρέθηκαν μπροστά σε τεράστια ζητήματα, μεταξύ των οποίων και η επιβίωση των πολιτιστικών οργανισμών. Άλλες κυβερνήσεις έχουν μεγαλύτερες δυνατότητες, άλλες λιγότερες. Τίθεται βέβαια και ζήτημα παιδείας, πώς βλέπει ένας λαός άρα και η κυβέρνησή του το θέμα του πολιτισμού, εάν το θεωρεί μείζονος σημασίας ή όχι», υπογραμμίζει στο NEWS 24/7 o καλλιτεχνικός διευθυντής του Θεάτρου Πορεία.
Πολλοί σχολίασαν ότι η μαγνητοσκόπηση μιας παράστασης δεν είναι θέατρο, δεδομένου ότι αυτό απαιτεί τη φυσική παρουσία ηθοποιών και θεατών και την άμεση επικοινωνία μεταξύ τους. Αυτή η σύμβαση ισχύει και ορίζει τη θεατρική δραστηριότητα, εντούτοις όμως το live streaming αποδείχτηκε ένα αξιοπρόσεκτο εγχείρημα που αγκαλιάστηκε από τον κόσμο και προσέφερε ένα ενδιαφέρον αποτέλεσμα που κάθε άλλο παρά «κονσερβοποιημένο» είναι...
Τα δύο πρόσωπα των μεταφορών
Αν και αντιμετώπισε πολλές αντιξοότητες, εν τέλει ο ζωτικός κλάδος των μεταφορών κατάφερε να σταθεί όρθιος εν μέσω σφοδρής κρίσης.
Κωστής Χριστοδούλου, Νίκος Καραγιάννης
Στην πλέον ιδιαίτερη χρονιά που γνώρισε η ανθρωπότητα για δεκαετίες, ένα μεγάλο μέρος της ελληνικής οικονομίας παρουσίασε δύο πρόσωπα. Τουρισμός, υποδομές, μεταφορές και κατασκευές μπορεί να χτυπήθηκαν έντονα από την πανδημία, όμως δεν έδειξαν σημάδια αναδίπλωσης. Έτσι ενώ ο εξωτερικός τουρισμός μειώθηκε κατακόρυφα, αυτό δεν επηρέασε την σχετική βιομηχανία. Αντί για αναδίπλωση μάλιστα παρατηρήθηκε έντονη επενδυτική δραστηριότητα καθώς οι περισσότεροι εξέλαβαν την υπόθεση κορονοϊός ως μία κατάσταση με κοντινή ημερομηνία λήξης. Νέα ξενοδοχεία άνοιξαν τις πόρτες τους ή ετοιμάζονται για το 2021, ενώ Aegean και Sky Express υλοποιούν το μεγαλύτερο επενδυτικό πρόγραμμα στην ιστορία τους. Αντίστοιχα η Fraport συνεχίζει την ανακαίνιση των περιφερειακών αεροδρομίων.
Στον τομέα των κατασκευών δεν υπήρξαν ιδιαίτερες αναταράξεις καθώς τα εργοτάξια δεν έκλεισαν και συνεχίστηκαν κανονικά τα μεγάλα οδικά έργα ενώ η χρονιά που φεύγει σηματοδοτήθηκε και από την έναρξη λειτουργίας του εργοταξίου του νέου αεροδρομίου στο Καστέλι που θα αντικαταστήσει αυτό του Ηρακλείου.
Στις μεταφορές με μεγάλες απώλειες στην επιβατική κίνηση κύλησε η χρονιά στις σιδηροδρομικές, τις ακτοπλοϊκές και τις οδικές αλλά και επιβατικές μεταφορές με ΚΤΕΛ, πράγμα που οδήγησε σύσσωμο τον κλάδο σε αναζήτηση αποζημιώσεων από το κράτος. Ανθεκτικότητα αντιστρόφως παρατηρήθηκε στον κλάδο των εμπορευματικών μεταφορών, των ταχυμεταφορών και των logistics καθώς κλήθηκαν να κρατήσουν ζωντανή την αγορά στους σχεδόν δύο μήνες που διήρκησε το lockdown.
Οι τράπεζες μπροστά
στις προκλήσεις του μέλλοντος
Δομικές αλλαγές και μεγάλες προκλήσεις καλείται να διαχειριστεί το εγχώριο πιστωτικό σύστημα.
Κώστας Παπαγρηγόρης
Αντιμέτωπο με μια σειρά από σημαντικές προκλήσεις που μεταβάλλουν ουσιαστικά την λειτουργία του, είναι το εγχώριο πιστωτικό σύστημα την χρονιά που ολοκληρώνεται, λόγω της επέλασης της πανδημίας του Covid-19. Η εμφάνιση της πανδημίας επιταχύνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του τραπεζικού συστήματος στη χώρα μας, την ώρα που η Τράπεζα Πειραιώς περνάει, έστω και προσωρινά, στα χέρια του ελληνικού δημοσίου.
Την ίδια στιγμή, τραπεζικοί παράγοντες εκτιμούν ότι το προσωπικό των τεσσάρων μεγάλων τραπεζών θα μειωθεί φέτος κατά 10%, με 3.500 εργαζόμενους συνολικά να αποχωρούν. Στο μεταξύ στους ήδη βεβαρυμμένους ισολογισμούς των τραπεζών έρχονται να προστεθούν περί τα 6-8 δις. ευρώ νέα κόκκινα δάνεια, καθιστώντας την προσπάθεια μείωσης των μη εξυπηρετούμενων δανείων σε μονοψήφιο ποσοστό επί του συνόλου των δανείων, ακόμη πιο δύσκολη.
Υπ’ αυτές τις συνθήκες η οδός των τιτλοποιήσεων φαντάζει μονόδρομος για την μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων για τις τράπεζες, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις μεγάλες ανάγκες τους σε κεφάλαια προκειμένου να «κλείσουν» τις μεγάλες κεφαλαιακές τρύπες που θα προκύψουν.
Ανοίγουμε δρόμους στο μέλλον
Aθέατες πληγές
Μεγάλη αύξηση παρατηρείται εδώ και αρκετούς μήνες όσον αφορά τις ψυχικές νόσους και τις διαταραχές.
Ανθή Κουτσουμπού
Άγχος, κρίσεις πανικού, φόβος. Σύμφωνα με έρευνες τους τελευταίους δέκα μήνες, διάστημα που ο κορονοιός ορίζει τις ζωές μας, οι ψυχικές διαταραχές παρουσιάζουν αξιοσημείωτη άνοδο στα ποσοστά τους. Περιπτώσεις που δεν έχουν καταγραφεί (είναι ανέφικτο άλλωστε) και ούτε θα ανακοινωθούν ποτέ μαζί με τα κρούσματα, τους θανάτους και τους διασωληνωμένους κατά την καθιερωμένη ενημέρωση από τον ΕΟΔΥ για την πορεία του κορονοϊού στη χώρα μας. Πρόκειται για τα αθέατα και άγνωστα θύματα του ιού.
Αυτά που παλεύουν με τον εαυτό τους, τα fake news, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ΜΜΕ για να συνεχίσουν τη δύσκολη καθημερινότητά τους, όπως αυτή έχει διαμορφωθεί από τα περιοριστικά μέτρα και τα κατά καιρούς lockdown. Όπως αναφέρει στο NEWS 24/7 η ψυχολόγος, Νατάσσα Καραμολέγκου, είναι ανοικτό το ενδεχόμενο αυτή η κατάσταση να οδηγήσει σε ένα παγκόσμιο ψυχικό τραύμα. Ένα τραύμα, του οποίου κανείς δεν γνωρίζει το μέγεθός του, ούτε πώς θα εξελιχθεί όταν δοθεί τέλος στην πανδημία.
«Η πανδημία μπορεί να οδηγήσει σε ένα παγκόσμιο ψυχικό τραύμα».
«Αρκεί να σκεφτούμε πόσα εκατομμύρια άνθρωποι έχασαν εντελώς ξαφνικά τους αγαπημένους τους, που δεν πρόλαβαν να συνειδητοποιήσουν πως έφυγαν τόσο ξαφνικά από τη ζωή, που δεν είχαν τη δυνατότητα να τους κηδέψουν όπως θα ήθελαν, ούτε καν να τους δουν και να τους αποχαιρετίσουν. Η διαχείριση της απώλειας και του πένθους είναι πολύ δύσκολη, θα έλεγα αφόρητη, για τους περισσότερους ανθρώπους. Η πανδημία οδήγησε στη διάλυση πολλών επιχειρήσεων, με αποτέλεσμα χιλιάδες ανθρώπων να χάσουν οριστικά τη δουλειά τους και τους κόπους μιας ζωής. Ο κόσμος άλλαξε σε μια στιγμή, και τώρα καλούμαστε να τον ξαναστήσουμε από την αρχή, αλλά τίποτα δεν θα είναι πια το ίδιο».
Το ψυχολογικό φορτίο της πανδημίας αποδεικνύεται βαρύ και ίσως ασήκωτο για πολλούς ανθρώπους και όταν η πανδημία του κορονοϊού τελειώσει είναι βέβαιο πως θα αφήσει σημάδια στην ψυχή τους.
Η χρονιά των καλύτερών μας φίλων
Το 2020 μας έφερε (ακόμα) πιο κοντά στα κατοικίδιά μας, όμως την ίδια στιγμή ανέδειξε και διαχρονικά προβλήματα στη σχέση του ανθρώπου με τα ζώα.
Βέτα Μεγάλου, Κατερίνα Φασσέα
Η αρχή του 2020 συνέπεσε με το ξέσπασμα της πανδημίας, μιας κατάστασης που έφερε χιλιάδες ερωτήματα και ανασφάλειες. Μία από αυτές ήταν ο φόβος πως τα κατοικίδια ενδέχεται να μεταδίδουν τον ιό στον άνθρωπο. Τον Μάρτιο η είδηση ότι ένας σκύλος στο Χονγκ Κονγκ πέθανε από κορονοϊό τρόμαξε τους κηδεμόνες κατοικιδίων. Σύμφωνα, όμως, με όλα τα επιστημονικά δεδομένα που έχουν συγκεντρωθεί μέχρι σήμερα, δεν υπάρχουν ενδείξεις ότι τα ζώα παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση του SARS-CoV-2, του ιού που προκαλεί τη νόσο COVID-19, στους ανθρώπους.
Στην Ελλάδα, τόσο στο πρώτο όσο και στο δεύτερο lockdown τα κατοικίδια δεν αγνοήθηκαν. Ακόμα και στην απαγόρευση κυκλοφορίας μετά τις 9 υπήρξε μέριμνα ώστε τα δεσποζόμενα ζώα να μπορούν να βγαίνουν για βόλτα. Στο μεταξύ, παρατηρήθηκε αυξημένη ζήτηση στις υιοθεσίες ζώων κατά τη διάρκεια της καραντίνας. «Από την αρχή της δεύτερης καραντίνας στις 7 Νοεμβρίου καταγράφηκε αύξηση των εισαγωγών στις τροφές και τα αξεσουάρ για σκύλους και γάτες συντροφιάς, κατά 12% σε σχέση με πέρυσι», γνωστοποίησε πρόσφατα αρμόδιος από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Πειραιά.
Τα ζώα βρέθηκαν ξανά στο επίκεντρο με την αυστηροποίηση του νόμου περί κακοποίησης και τη μετατροπή του αδικήματος της θανάτωσης ή του βασανισμού σε κακούργημα. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ελληνικής Αστυνομίας, στο εννιάμηνο του 2020 οι καταγγελίες για παραβάσεις της νομοθεσίας προστασίας ζώων ξεπέρασαν τις 3.500 χιλιάδες. «Αν δεν καταγγείλουμε κάποιο βίαιο περιστατικό στο οποίο υπήρξαμε μάρτυρες, είτε αφορά κάποιο ζώο, είτε παιδί, συμβάλλουμε στο να γίνεται ανεκτή και να μένει στην αφάνεια η βία», τονίζουν όσοι ασχολούνται με το θέμα. Άλλωστε, όπως είχε πει ο Μαχάτμα Γκάντι «το μεγαλείο και η ηθική πρόοδος ενός έθνους μπορούν να κριθούν από τον τρόπο που φέρεται στα ζώα».
Οι Ναζί στη Φυλακή
Η ιστορική καταδίκη
της Χρυσής Αυγής
Μια πολυαναμενόμενη απόφαση, που ξεσήκωσε θύελλα ενθουσιασμού σε μεγάλη μερίδα της κοινωνίας, έπειτα από πεντέμισι χρόνια υπομονής.
Αντωνία Ξυνού, Μάνος Φραγκιουδάκης
Το πρωί της 7ης Οκτωβρίου του 2020 υπήρχε μία νευρικότητα μέσα στην αίθουσα πολλαπλών χρήσεων του Εφετείου της Αθήνας. Τα δημοσιογραφικά συνεργεία είχαν παραταχθεί στον προαύλιο χώρο από τα ξημερώματα. Πολίτες συγκεντρώνονταν σταδιακά στη λεωφόρο Αλεξάνδρας, φτάνοντας τις πολλές χιλιάδες. Δικηγόροι, τόσο της πολιτικής αγωγής όσο και της υπεράσπισης, από νωρίς ανέμεναν στα έδρανα του Τριμελούς Εφετείου Κακουργημάτων. Εκείνη τη στιγμή ελάχιστοι γνώριζαν με σιγουριά ότι η νίκη κατά του φασισμού είχε επιτευχθεί. Λίγο μετά τις 11 το πρωί, κάτω από το άγρυπνο βλέμμα της Μάγδας Φύσσα, το Τριμελές Εφετείο Κακουργημάτων ξεκίνησε να δίνει τις απαντήσεις του.
«Ξεκαθάρισε πρώτα αθώους και ενόχους και τις μεταβολές κατηγοριών για τις επιμέρους υποθέσεις διαστέλλοντας χρονικά την αγωνία για την κατάφαση ή μη της ενοχής της εγκληματικής οργάνωσης. Όταν έφτασε πια και στο αδίκημα αυτό και στο όνομα του πρώτου αλφαβητικά κατηγορουμένου διατύπωσε τη φράση "Ένοχος ένταξης σε εγκληματική οργάνωση" ήταν φανερό ότι απάντησε καταφατικά», λέει σήμερα στο News 24/7 ο συνήγορος της πολιτικής Αγωγής, Κωστής Παπαδάκης.
Ήταν πλέον 11:55 το πρωί. Η είδηση μεταδόθηκε ακαριαία στην Λεωφόρο Αλεξάνδρας, όπου δεκάδες χιλιάδες πολίτες είχαν πλημμυρίσει τον δρόμο, από το ύψος της Κηφισίας, περιμένοντας την ανακοίνωση. «Την προσοχή σας. Επόμενη ανακοίνωση του Τριμελούς Εφετείου. Η Χρυσή Αυγή αποτελεί εγκληματική οργάνωση», ακούστηκε από την μικροφωνική που είχε στηθεί, δίνοντας το σύνθημα. Άνθρωποι όλων των ηλικιών, δακρυσμένοι πανηγύριζαν την καταδίκη των νεοναζί. Όσοι δεν ήταν παρόντες έζησαν την ιστορική στιγμή μέσα από το βίντεο ντοκουμέντο του NEWS 24/7, το οποίο έχει φτάσει σήμερα σήμερα τον αριθμό των 2.104.288 views.
Οι παρευρισκόμενοι, όμως, δεν πρόλαβαν να το χαρούν. Ακριβώς 40 δευτερόλεπτα αργότερα, οι δυνάμεις της Αστυνομίας διέλυσαν τη συγκέντρωση με χρήση της «Αύρας» και χημικών. Το βίντεο του News 24/7, διέψευσε την ΓΑΔΑ και το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη, που από την πρώτη στιγμή μίλησαν για επίθεση που δέχτηκαν πρώτα οι αστυνομικοί με μολότοφ. Με αφορμή μετρημένα στα δάχτυλα του ενός χεριού, άδεια πλαστικά μπουκάλια νερού, τα οποία εκτόξευσαν κάποιοι λίγοι στις κλούβες των ΜΑΤ, η Αστυνομία επιτέθηκε άκριτα κατά των χιλιάδων διαδηλωτών εκκενώνοντας μέσα σε λίγα λεπτά την Λεωφόρο Αλεξάνδρας.
Εκείνη την ημέρα, η Χρυσή Αυγή χαρακτηρίστηκε -με τη βούλα της Δικαιοσύνης - εγκληματική οργάνωση, και διευθυντές αυτής ήταν τόσο ο Νίκος Μιχαλολιάκος, όσο και το μεγαλύτερο μέρος της πρώην κοινοβουλευτικής ομάδας του. Ωστόσο, η πρωτοβάθμια κρίση δεν πρόκειται να εφαρμοστεί για όλους. Ακόμη και σήμερα δύο μήνες μετά, ο Χρήστος Παππάς δεν έχει εντοπιστεί από τις αρχές και παραμένει φυγόδικος. Αλλά αυτό δεν είναι το μόνο στοιχείο που στιγμάτισε την ακροαματική διαδικασία.
Η κόντρα μεταξύ της προέδρου Μαρίας Λεπενιώτη και της εισαγγελέως Αδαμαντίας Οικονόμου, ήταν ξεκάθαρη. Η ένταση ήταν διακριτή κυρίως τις ώρες των συνεδριάσεων όμως, δεν έλειψαν πρωινά πριν από την έναρξη της διαδικασίας, όπου οι έντονες διαφωνίες ακούγονταν στην αίθουσα από το δωμάτιο των συσκέψεων.
Πόλωση και διχασμός με φόντο τον Λευκό Οίκο
Οι Αμερικανοί πολίτες αποχαιρέτησαν με ανακούφιση τον Ντόναλντ Τραμπ και καλωσόρισαν τον Τζο Μπάιντεν στην θέση του προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών, μέσα σε ένα εκρηκτικό κλίμα που δεν αφήνει περιθώρια για εφησυχασμό.
Γιώργος Σκαφιδάς
Οι προεδρικές της 3ης Νοεμβρίου του 2020 θα μείνουν στην ιστορία ως οι εκλογές με τη μεγαλύτερη συμμετοχή έπειτα από 120 χρόνια. Συνολικά, πάνω από 155 εκατομμύρια άνθρωποι ψήφισαν για τον 46ο πρόεδρο των Ηνωμένων Πολιτειών εν μέσω πανδημίας, δεκάδες εκατομμύρια εξ αυτών με επιστολική ψήφο, με τη συμμετοχή να εκτοξεύεται στο 66,7%. Ας όψεται η πανδημία, παραδόξως. Και ο Τραμπ, προφανώς, που την πήρε και την έκανε ακόμη χειρότερη... Για την ιστορία, έως και την ώρα που γράφονταν αυτές οι γραμμές οι νεκροί από τον κορονοϊό στις ΗΠΑ είχαν ξεπεράσει τους 320.000 και αυξάνονταν...
Ο Τραμπ αποδείχθηκε πολύ λίγος ως ηγέτης απέναντι στην πανδημία του κορονοϊού και πολύ εριστικός, διχαστικός, ακόμη και συκοφάντης απέναντι στους επικριτές του: είτε επρόκειτο για το κίνημα BlackLivesMatter (που «στρέφεται ενάντια στον ίδιο τον θεσμό της οικογένειας», σύμφωνα με τον Τραμπ), είτε για τους αντιπολιτευόμενους Δημοκρατικούς (τους οποίους παρουσίαζε ως «ακροαριστερούς» και «προδότες»), είτε ακόμη και για πρώην στελέχη της ιδίας της κυβέρνησής του με τα οποία ο Ρεπουμπλικάνος ηγέτης συγκρούστηκε.
Οι παλινωδίες του 45ου προέδρου των ΗΠΑ και τα πολλά είπα-ξείπα (ειδικά στην περίπτωση της πανδημίας του κορονοϊού), οι ανερμάτιστες ατάκες του (βλέπε «ενέσεις με χλωρίνη»), τα ακατάσχετα (unedited) προεδρικά τιτιβίσματα στο twitter, και οι (εκ του αποτελέσματος) αποτυχημένοι προεδρικοί χειρισμοί έφεραν εκατομμύρια πολίτες στο αμήν... προκαλώντας όμως έτσι και συνωστισμό στην κάλπη, παρά την πανδημία.
Ο Τζο Μπάιντεν κέρδισε με ρεκόρ ψήφων, ωστόσο ο τραμπισμός παραμένει ισχυρός και μετά τον Τραμπ
O Ρεπουμπλικάνος Τραμπ έγινε ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος έπειτα από 28 χρόνια που δεν εξασφαλίζει μια δεύτερη θητεία στην εξουσία. Τα ρεκόρ και οι πρωτιές του 2020 όμως δεν σταματούν εκεί. Ο 78χρονος Δημοκρατικός Τζο Μπάιντεν είναι πλέον ο γηραιότερος πρόεδρος στα αμερικανικά χρονικά. Αλλά και ο πρόεδρος που εξελέγη με περισσότερες ψήφους από κάθε άλλον (με περίπου 11 εκατομμύρια ψήφους παραπάνω από τις σχεδόν 70 εκατομμύρια που είχε λάβει ο Μπαράκ Ομπάμα το 2008). Ενώ η 56χρονη Κάμαλα Χάρις είναι πλέον η πρώτη γυναίκα αντιπρόεδρος στην ιστορία των ΗΠΑ. Μια γυναίκα που τυγχάνει μάλιστα και κόρη μεταναστών, καθώς η μητέρα της ήρθε στην Αμερική από την Ινδία και πατέρα της από την Τζαμάικα.
Σύμφωνα με τα επίσημα εκλογικά στοιχεία, Τζο Μπάιντεν και Κάμαλα Χάρις εξασφάλισαν σχεδόν 81,3 εκατομμύρια ψήφους (ποσοστό 51,3%) και πάνω από 300 εκλέκτορες σε σύνολο 538, έναντι του Ντόναλντ Τραμπ που συγκέντρωσε κάτι παραπάνω από 74,1 εκατομμύρια ψήφους (ποσοστό 46,9%) έχοντας στο πλευρό του ως υποψήφιο αντιπρόεδρο τον Μάικ Πενς.
Οι εκλογές του 2020 ολοκληρώθηκαν μέσα σε κλίμα ακραίας πόλωσης και αμφισβήτησης της ίδιας της εκλογικής διαδικασίας, με τον Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει αποφασισμένος να προσβάλει το εκλογικό αποτέλεσμα στα δικαστήρια, όπερ και εγένετο. Ο Τζο Μπάιντεν έβαλε τέλος στην εποχή του Τραμπ, ο τραμπισμός όμως παραμένει ισχυρός και θα συνεχίσει να διχάζει τις ΗΠΑ και τον κόσμο.
Ο Κόσμος
σε Αναταραχή
Black Lives Matter
Ο αφροαμερικανός Τζορτζ Φλόιντ δεν είναι πια εδώ, όμως η κραυγή του «Δεν μπορώ να αναπνεύσω» θα απασχολεί για πολλά χρόνια ακόμη τα κινήματα δικαιωμάτων στον πλανήτη.
Παντελής Πετράκης
Στις 25 Μαΐου ο 46χρονος αφροαμερικανός Τζορτζ Φλόιντ άφηνε την τελευταία του πνοή, έξω από παντοπωλείο στη Μινεάπολη της Μινεσότα, καθώς το γόνατο του αστυνομικού Ντέρεκ Σόβιν πίεζε τον λαιμό του επί οκτώ λεπτά και 46 δευτερόλεπτα. Ένα χαρτονόμισμα των 20 δολαρίων με το οποίο ο Φλόιντ πλήρωσε το πακέτο τσιγάρων που μόλις είχε αγοράσει, και το οποίο ο ταμίας του καταστήματος έκρινε ότι ήταν πλαστό, υπήρξε, υπήρξε ο λόγος που οδήγησε τον Σόβιν και τρεις ακόμη αστυνομικούς στον δρόμο του Φλόιντ.
Ο βάναυσος θάνατός του και τα βίντεο που ήρθαν στην δημοσιότητα τις επόμενες ώρες, έμελε να προκαλέσουν ένα τεράστιο κύμα οργής, το οποίο συμπαρέσυρε το σύνολο των Ηνωμένων Πολιτειών και σύντομα εξαπλώθηκε σε όλο τον πλανήτη.
Τα πρώτα, περιορισμένης έκτασης επεισόδια, που σημειώθηκαν στη Μινεάπολη, το πρώτο εκείνο βράδυ, πήραν μαζικά χαρακτηριστικά και βιαιότερο χαρακτήρα τις μέρες που ακολούθησαν. Πρώτα το Μέμφις και το Λος Άντζελες και σταδιακά η μία μετά την άλλη, μεγαλουπόλεις των ΗΠΑ αποτέλεσαν πεδίο έκφρασης της οργής μίας γενιάς που έβλεπε τα όνειρα της να συνθλίβονται ανάμεσα σε φοιτητικά δάνεια και βασικούς μισθούς πείνας. Που έβλεπε τους φίλους της να δολοφονούνται εν ψυχρώ από όργανα της τάξης, χωρίς τιμωρία.
Η οργή για την φυλετική βία, τις διακρίσεις και την κοινωνική ανισότητα σύντομα ξεπέρασε τα όρια των ΗΠΑ. Από το Λονδίνο ως την Αθήνα και από το Παρίσι ως το Όκλαντ, εκατομμύρια κόσμου βρέθηκε στους δρόμους για να φωνάξει ότι οι ζωές των μαύρων έχουν σημασία.
Στις ΗΠΑ, την ώρα που οι κυβερνήτες των αμερικανικών πολιτειών κατέβαζαν την εθνοφρουρά στους δρόμους για να αντιμετωπίσουν το τεράστιο ποτάμι οργής, την ώρα που ο Ντόναλντ Τραμπ σε ένα κρεσέντο alt-right ρητορικής έχριζε «τρομοκρατική οργάνωση» το αντιφασιστικό κίνημα, οι διαδηλωτές ζητούσαν, μεταξύ άλλων, να δοθεί ένα τέλος στην ασυλία που νομικά απολαμβάνουν οι αστυνομικοί και οι κρατικοί πόροι που κατευθύνονται στην αστυνομία να δοθούν για την στήριξη των μαύρων κοινοτήτων σε όλη τη χώρα.
Κάποια από τα αιτήματα των διαδηλωτών μετουσιώθηκαν σε ένα νομοσχέδιο, το οποίο υπερψηφίστηκε στα τέλη Ιουνίου από την -ελεγχόμενη από τους Δημοκρατικούς- Βουλή των Αντιπροσώπων. Το νομοσχέδιο αυτό, πήρε το όνομα του από τον Φλόιντ (George Floyd Justice in Policing Act) και περιλαμβάνει μία σειρά από προβλέψεις, όπως τον περιορισμό της ασυλίας των αστυνομικών, την απαγόρευση της χρήση κεφαλοκλειδώματος όπως αυτό που οδήγησε στον θάνατο του Φλόιντ, την τοποθέτηση καμερών στις στολές των αστυνομικών, την αποστρατικοποίηση της αστυνομίας κ.α.
Εάν αυτή ήταν τελικά η παρακαταθήκη από την δολοφονία του Φλόιντ και όσων ακολούθησαν, εάν οι ανισότητες που τρέφουν τον ρατσισμό και τρέφονται από αυτόν συνεχίσουν να οξύνονται τότε, όλα αυτά θα είναι σαφές ότι για μία ακόμη φορά, η Αμερική δεν καταφέρνει να διδαχτεί από την ίδια της την ιστορία.
Η κοινοτοπία του κακού: Βία και αυταρχισμός στον πλανήτη
Η περιστολή των δικαιωμάτων των πολιτών και η αστυνομική βία και αυθαιρεσία ήταν συχνό φαινόμενο, σε πολλές γωνιές του πλανήτη, για ακόμα μία χρονιά.
Χρήστος Παπαγιάννης
Αν θέλεις ένα όραμα του μέλλοντος, φαντάσου μια μπότα να συνθλίβει πατώντας ένα ανθρώπινο πρόσωπο», έγραφε ο Τζορτζ Όργουελ στο δυστοπικό μυθιστόρημα «1984» και η αλήθεια είναι, πως το 2020 επιφύλασσε πολλές στιγμές οπισθοδρόμησης, που η εικόνα αυτή τις περιγράφει.
Η κρίση της πανδημίας και η πραγματική ανάγκη για μέτρα υγειονομικής πρόληψης αποτέλεσε διεθνώς το έναυσμα, για τον περιορισμό ελευθεριών, που μέχρι σήμερα φάνταζαν δεδομένες. Από το Ιράν, όπου οι έλεγχοι στα ΜΜΕ έγιναν εντατικότεροι μετά το ξέσπασμα της πανδημίας, μέχρι τις Ηνωμένες Πολιτείες όπου ο κορονοϊός έγινε η αιτία για να αυστηροποιηθούν οι έλεγχοι στα σύνορα, που επιδίωκε εδώ και χρόνια ο Ντόναλντ Τραμπ, γίναμε μάρτυρες λήψης μέτρων, τα οποία καταπιέζουν κεκτημένα δικαιώματα και ελευθερίες. Μέτρων, που ελήφθησαν με πρόσχημα την πανδημία, αλλά στην πραγματικότητα δεν προσφέρουν προστασία απ’ την μετάδοση του ιού.
Στο Ισραήλ και τη Σιγκαπούρη, οι κυβερνήσεις επικαλέστηκαν την κρίση για το Covid-19 για να παρακολουθούν τις κινήσεις ανθρώπων σε κινητά τηλέφωνα. Στην Ινδία, τα μέλη του κυβερνώντος κόμματος του Narendra Modi κατηγόρησαν διαδηλωτές που εναντιώθηκαν νέους νόμους περί ιθαγένειας από τα μέσα Δεκεμβρίου του 2019, ενώ ο Covid-19 έγινε η αφορμή για φυλακίσεις μουσουλμάνων διαδηλωτών.
Η καταπίεση των δικαιωμάτων και των κεκτημένων ελευθεριών, δεν αποτελούν μια ζοφερή πραγματικότητα, η οποία δεν αφορά την Ευρώπη. Αντιθέτως, σε αρκετές περιπτώσεις η πανδημία εργαλειοποιήθηκε από ηγέτες ευρωπαϊκών κρατών.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η Ουγγαρία, όπου ο Όρμπαν διέδιδε διαρκώς, ότι υπάρχει «σαφής σύνδεσμος» μεταξύ των μεταναστών και του κορονοϊού, ενώ οδήγησε το Κοινοβούλιο στην ψήφιση νόμου, που έδωσε στην κυβέρνησή του άδεια τον Μάρτιο να κυβερνά μέσω διαταγμάτων για τα ζητήματα σχετικά με την πανδημία.
Μια ακόμα κραυγαλέα περίπτωση, περιορισμού των ελευθεριών για την χρονιά που πέρασε, αποτελεί η Γαλλία. Παρότι, τα μέτρα που πάρθηκαν εκεί δεν σχετίζονται με την πανδημία, είναι άξια αναφοράς καθώς πρόκειται για μια χώρα σύμβολο της ελευθερίας και της προόδου. Συγκεκριμένα λοιπόν, η κυβέρνηση του Μακρόν εισήγαγε το Άρθρο 24 περί «συνολικής ασφάλειας» -πρόκειται να αποσυρθεί μετά την μαζική κατακραυγή-, το οποίο προβλέπει ποινή φυλάκισης ενός έτους και προστίμου 45.000 ευρώ για όποιον καταγράφει «την εικόνα του προσώπου ή οποιοδήποτε άλλου στοιχείου αναγνώρισης» ενός αστυνομικού ή ενός χωροφύλακα εν ώρα υπηρεσίας. Με απλά λόγια, απαγόρευσε το δικαίωμα να βιντεοσκοπούνται ή να φωτογραφίζονται τα όργανα ασφαλείας εν δράσει.
Ακόμα και για την Ελλάδα, το 2020 αποτέλεσε έτος οπισθοδρόμησης για τις κεκτημένες ελευθερίες των πολιτών, καθώς στις 22 Μαρτίου εξεδόθει ΠΝΠ, που περιλάμβανε το ενδεχόμενο απαγόρευσης κυκλοφορίας και τέθηκε σε εφαρμογή, με αφορμή τις κινητοποιήσεις για την 17η Νοεμβρίου και την 6η Δεκεμβρίου.
Σίγουρα, η ανθρωπότητα έχει γνωρίσει πιο εκτεταμένες κρίσεις και σαφώς τα ανελεύθερα μέτρα στις περισσότερες περιπτώσεις δεν συνιστούν μια βίαιη ανατροπή του τρόπου ζωής των πολιτών, όμως για πρώτη φορά μετά από πολλές δεκαετίες συνεχούς προόδου, παρατηρούμε μια διεθνή αναδίπλωση όσον αφορά τα δικαιώματα και τις ελευθερίες. Τα μείζον ερώτημα,που προκύπτει είναι το εξής: Θα επανέλθουμε στα προ της πανδημίας δεδομένα ή αυτή η υποχώρηση θα συνεχιστεί και ενδεχομένως θα ενταθεί στα επόμενα χρόνια; Η απάντηση μπορεί να δοθεί μόνο απ’ τον χρόνο και την θέλησή μας ως πολίτες να ζούμε ελεύθεροι...
Το τέλος της Μόριας
Ο καταυλισμός που αποτελούσε τη «ντροπή της Ευρώπης» καταστράφηκε ολοσχερώς στις αρχές του φθινοπώρου, όμως τί ποτα δεν άλλαξε στο προσφυγικό δράμα.
Μάνος Φραγκιουδάκης
Ήταν η νύχτα της Τρίτης, 8 Σεπτεμβρίου του 2020, όταν μια φωτιά ξέσπασε στον μεγαλύτερο προσφυγικό καταυλισμό της Ευρώπης. Η Μόρια, το όνομα της οποίας, τα τελευταία πέντε χρόνια, είχε ταυτιστεί με την απώλεια της αξιοπρέπειας χιλιάδων μεταναστών και προσφύγων που ζούσαν υπό άθλιες συνθήκες, είχε αρχίσει να μετρά αντίστροφα. Η πρώτη πυρκαγιά έκαψε ένα μεγάλο μέρος του Κέντρου Υποδοχής και Ταυτοποίησης. Το φως της επόμενης ημέρας ανέδειξε το μέγεθος της καταστροφής, ενώ ακολούθησαν άλλες δύο ημέρες κατά τις οποίες νέες πυρκαγιές, αποτελείωσαν ότι απέμεινε από την πρώτη.
Περίπου 13.000 άνθρωποι κατέληξαν να κοιμούνται στους δρόμους, σε άθλιες συνθήκες. Όλα αυτά εν μέσω μιας πανδημίας που επανερχόταν. Οικογένειες με μικρά παιδιά, ηλικιωμένοι και άτομα που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες προσπαθούσαν να προστατευτούν από τον καιρό σε χωράφια, να στήσουν αντίσκηνα, περιμένοντας ένα μπουκάλι νερό και λίγα τρόφιμα. Για λίγο πίστεψαν πως θα γίνει αυτό που ζητούν εδώ και χρόνια. Να φύγουν από τη Λέσβο και να προχωρήσουν στο εσωτερικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ημέρες που τα fake news κυκλοφορούσαν ανάμεσά τους με ταχύτητα αστραπής. Άλλοι περίμεναν δήθεν καράβια που θα έρχονταν από το λιμάνι να τους μεταφέρουν στην Ευρώπη, άλλοι θεωρούσαν πως θα μετακινηθούν οργανωμένα.
Πρόσφυγες και μετανάστες ζητούσαν την ελευθερία τους για την επόμενη εβδομάδα, στον παραλιακό δρόμο που οδηγεί από το Καρά Τεπέ προς τη Μυτιλήνη. Εκεί, δυνάμεις των ΜΑΤ απέκλεισαν τον δρόμο προς όσους ήθελαν να κινηθούν στην πρωτεύουσα του νησιού.Η κυβέρνηση διεμήνυσε πως δεν υπήρχε περίπτωση να επιτραπεί σε κανέναν η αποχώρηση από το νησί, οι τοπικοί άρχοντες, όπως ο δήμαρχος Λέσβου, Στρατής Κύτελης, επέλεξαν να συνταχθούν με την λογική των μπλόκων έξω από τη Μόρια, ώστε να μην επιτρέψουν την ανοικοδόμησή του καταυλισμού.
Τελικά αποφασίστηκε να δημιουργηθεί με γρήγορους ρυθμούς, ένας νέος «προσωρινός» καταυλισμός στο πεδίο βολής του νησιού, δίπλα στο Καρά Τεπέ, με στόχο να μεταφερθούν εκεί οι αιτούντες άσυλο. Την πέμπτη ημέρα μετά τις πρώτες πυρκαγιές και αφού πρόσφυγες και μετανάστες είχαν μείνει στον δρόμο τα προηγούμενα 24ωρα, άρχισε η «στέγασή» τους στον νέο καταυλισμό. Λίγες ώρες νωρίτερα, αστυνομικές δυνάμεις έκαναν εκτεταμένη χρήση χημικών και βομβίδων κρότου λάμψης ανάμεσα στα αυτοσχέδια παραπήγματα που είχαν στηθεί στον δρόμο, με αποτέλεσμα να προκληθούν αναπνευστικά προβλήματα σε μικρά παιδιά και ηλικιωμένους.
Τρεις μήνες μετά, οι εικόνες του νέου καταυλισμού, είναι απολύτως χαρακτηριστικές της κατάστασης στην οποία ζουν αυτοί οι άνθρωποι. Έφυγαν από την κόλαση της Μόριας και μεταφέρθηκαν σε ένα σημείο που με τις πρώτες βροχές μετατράπηκε σε βούρκο.
Έργα για τον άνθρωπο
Ισορροπία τρόμου
στην ανατολική Μεσόγειο
Στην κόψη του ξυραφιού οι σχέσεις Αθήνας και Άγκυρας με την ένταση να συντηρείται σε υψηλά επίπεδα φέτος.
Νίκος Γιαννόπουλος
Κατά το έτος που το σύνολο του πλανήτη δεινοπάθησε λόγω της πανδημίας του κορονοϊού, οι ελληνοτουρκικές σχέσεις δεν κατάφεραν να ξεφύγουν από τον κανόνα του 2020. Δεινοπάθησαν και αυτές, φτάνοντας έτσι στο χειρότερο σημείο τους εδώ και αρκετά χρόνια. Θα έλεγε κανείς ότι μία ανοιχτή πολεμική σύγκρουση των δύο χωρών αποφεύχθηκε την τελευταία στιγμή και όχι σε μία περίπτωση, γεγονός που αποδεικνύει ότι η ένταση ήταν παντού και πάντα παρούσα. Από τα γεγονότα του Φεβρουαρίου και του Μαρτίου του 2020, όταν ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποπειράθηκε να χρησιμοποιήσει ως μέσο επίθεσης τους απελπισμένους πρόσφυγες και μετανάστες στα συνοριακά περάσματα του Έβρου μέχρι τα ήξεις-αφήξεις για το διάλογο ο οποίος, μέχρι, το κοινό χαρακτηριστικό ήταν ένα: η αμοιβαία καχυποψία.
«Ο Ερντογάν του 2020 δεν έχει καμία σχέση με τον Ερντογάν της πρώτης δεκαετίας του 21ου αιώνα».
Νωρίς μέσα στη χρονιά, τον Φεβρουάριο, ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν αποφάσισε ότι είχε έρθει η ώρα να δράσει εκμεταλλευόμενος τη δυναμική του προσφυγικού. Μπορεί ακόμη και τώρα να ακούγεται τρομερά κυνικό, όμως ο Τούρκος ηγέτης δεν δίστασε να μετατρέψει απελπισμένους ανθρώπους σε... ρουκέτες και βόμβες για να πιέσει αφόρητα τόσο την Ελλάδα όσο και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Οι χιλιάδες μετανάστες και πρόσφυγες έφτασαν στον Έβρο καθοδηγούμενοι από τις τουρκικές αρχές. Η Ελλάδα, από τη δική της πλευρά, απάντησε το ίδιο δυναμικά. Στρατός, συνοριοφύλακες και δυνάμεις της ΕΛΑΣ ενίσχυσαν τη συνοριακή άμυνα σε μία πολύ δύσκολη όσο και προβληματική επιχείρηση στην οποία μοναδικοί χαμένοι ήταν οι πρόσφυγες (που μετατράπηκαν ουκ ολίγες φορές σε μπαλάκι του πινγκ-πονγκ ενώ κάποιοι αυτούς σκοτώθηκαν κάτω από αδιευκρίνιστες ακόμα συνθήκες και «αγνώστου προελεύσεως» πυρά).
Mέσα στο κατακαλόκαιρο και ενώ η πανδημία κάλπαζε στην Τουρκία, ο Ερντογάν είχε ανάγκη από μία ακόμα θεαματική κίνηση. Την έκανε διαρρηγνύοντας και τον τελευταίο δεσμό που υποτίθεται ότι τον έδενε με τον κεμαλισμό. Η μετατροπή της Αγίας Σοφίας από μουσείο σε λατρευτικό, για τους Μουσουλμάνους, χώρο, παρά το γεγονός ότι κατακρίθηκε από το σύνολο του διεθνούς παράγοντα, ενίσχυσε την εικόνα του Τούρκου προέδρου στο εσωτερικό, και κυρίως στα συντηρητικά και θρησκευόμενα στρώματα.
Τέτοιου είδους επιλογές, βέβαια, σαν και αυτές που επιστράτευσε ο Ερντογάν για την Αγία Σοφία στερεύουν και τα τελευταία αποθέματα εμπιστοσύνης, γεγονός που έχει συνέπειες στις εν γένει σχέσεις και στις προσπάθειες βελτίωσής τους. «Τα όσα διακυβεύονται στην Ανατολική Μεσόγειο έφεραν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις στο χειρότερό τους σημείο από το 2016 και μετά. Ενα συνεχές blame-game μεταξύ των δύο πλευρών οδήγησε σε πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνης αλλά και στη βεβαιότητα αμφότερων των χωρών ότι η μία θέλει το κακό της άλλης, να βλάψει δηλαδή τα εθνικά της συμφέροντα» συμπεραίνει στο News 24/7 ο ομότιμος καθηγητής στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας του Παντείου Πανεπιστημίου, Αλέξης Ηρακλείδης.
Την ίδια ώρα, αμφότερες οι χώρες, όπως όλος ο πλανήτης, έχουν το μεγάλο στόχο να απαλλαχθούν από την πανδημία. Εν συνεχεία θα επιχειρήσουν να ανορθώσουν τις οικονομίες τους. Η Τουρκία είδε τη λίρα μέσα στο δεύτερο εξάμηνο του 2020 να χάνει συνεχώς την αξία της έναντι του δολαρίου και του ευρώ. Και η Ελλάδα όμως, μετά από οκτώ επίπονα μνημονιακά χρόνια, και πάνω που φαινόταν το πρώτο φως μίας έστω δειλής ανάκαμψης, έχει να παλέψει πάλι με το θηρίο μίας τεράστιας ύφεσης. Τόσο όμως η γείτονα χώρα όσο και η Ελλάδα δεν εγκαταλείπουν το παιχνίδι των εξοπλισμών. Οι στρατιωτικές δαπάνες παραμένουν και στις δύο χώρες σε πολύ υψηλά επίπεδα αναλογικά με τον πληθυσμό τους και την πραγματική οικονομική τους κατάσταση. Η εξοπλιστική κούρσα δυστυχώς, τουλάχιστον σε επίπεδο σχεδιασμού, δεν σταμάτησε ούτε το 2020.
Τζιχάντ στην καρδιά της Ευρώπης
Η έξαρση του θρησκευτικού φανατισμού και του εξτρεμισμού συνεχίστηκε και φέτος, αφήνοντας ορατά σημάδια στο σώμα των κοινωνιών.
Χρήστος Δέμετης
Το 2020 είναι η χρονιά της πανδημίας αλλά και της επαναφοράς της τζιχαντιστικής τρομοκρατίας, στην καρδιά της Ευρώπης. Στις 16 Οκτωβρίου είχαμε τη δολοφονία του Σαμουέλ Πατί στο προάστιο του Παρισιού Κονφλἀνς-Σαιντ-Ονορἰν, από έναν 18χρονο Ισλαμιστή Τσετσενικής καταγωγής. Ο Πατί αποκεφαλίστηκε γιατί παρουσίαζε στους μαθητές του καρικατούρες που απεικόνιζαν τον Μωάμεθ από το Charlie Hebdo, στα πλαίσια του μαθήματος για την ελευθερία της έκφρασης.
Ακολούθησαν οι δηλώσεις του Μακρόν για τα νέα μέτρα κατά του φονταμενταλισμού, και οι εμπρηστικές δηλώσεις του Ερντογάν εναντίον του Γάλλου Προέδρου σε μια διελκυστίνδα εκατέρωθεν επίρριψης ευθυνών. Στο επίκεντρο της σκληρής κόντρας βρέθηκε η θρησκεία και τα σκίτσα του περιοδικού που είχε δεχθεί τρομοκρατική επίθεση στις 7 Ιανουαρίου του 2015.
Την Πέμπτη 29 Οκτωβρίου, λίγες ημέρες πριν τον αποκεφαλισμό του Πατί, ένας ακόμη δράστης επιτέθηκε με θρησκευτικά-τρομοκρατικά κίνητρα, εναντίον πολιτών στον Καθεδρικό ναό της Νίκαιας. Μιας πόλης που και αυτή με τη σειρά της είχε γίνει στόχος τρομοκρατών στις 14 Ιουλίου του 2016. Στη νέα επίθεση ακόμη μια γυναίκα αποκεφαλίστηκε, ενώ δολοφονήθηκε και ο νεωκόρος της εκκλησίας. Μετά την επίθεση ακολούθησε έκτακτη σύσκεψη στο υπουργείο Εσωτερικών της Γαλλίας υπό τον πρόεδρο Μακρόν, ο οποίος μετέβη στη Νίκαια.
Την ίδια μέρα, σημειώθηκε απόπειρα τρομοκρατικής ενέργειας στην Αβινιόν της Γαλλίας, με ένοπλο να φωνάζει «Αλλάχου Άκμπαρ» πριν πέσει νεκρός από τα πυρά της αστυνομίας. Παράλληλα, επίθεση έλαβε χώρα και στην πόλη Τζέντα της Σαουδικής Αραβίας, όταν ένας άντρας επιτέθηκε με αιχμηρό αντικείμενο στον φρουρό του προξενείου της Γαλλίας.
Την ώρα που ο Μακρόν επιμένει στην προάσπιση του «laïcité», πολλοί είναι εκείνοι που τον επικρίνουν, αναφέροντας πως έχει αργήσει παραδειγματικά πολύ να λάβει μέτρα πρόληψης και μέριμνας απέναντι στον μουσουλμανικό κόσμο της χώρας του. Οι επικριτές του εστιάζουν στα νέα μέτρα καταστολής, που όπως λένε έρχονται τώρα που η Λεπέν ανεβαίνει δημοσκοπικά, ενώ είναι δεδομένο πως θα προσπαθήσει να καρπωθεί τις επιθέσεις υπέρ των επιχειρημάτων της, τα οποία φέρνουν σε πρώτο επίπεδο την φαινομενική «προστασία του δυτικού τρόπου ζωής». Βασικό επιχείρημα της Λεπέν είναι πως ο Μακρόν δεν έχει κάνει αρκετά για τον περιορισμό του Ισλάμ.
Τι οπλίζει, όμως, τελικά το χέρι των ανθρώπων που προκαλούν τρομοκρατικές επιθέσεις στη Δύση; Είναι ο θρησκευτικός φανατισμός, είναι η κοινωνική περιθωριοποίηση; Όπως επισημαίνει στο NEWS 24/7 ο Καθηγητής Σύγχρονης Πολιτικής και Κοινωνικής Ιστορίας στο Τμήμα Πολιτικών Επιστημών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Γιώργος Μαργαρίτης:
«Δεν πρόκειται για διαφορετικά πράγματα, αλλά για συμπληρωματικά. Ο κοινωνικός αποκλεισμός των ολοένα και πιο σημαντικών αριθμητικά φτωχών στρωμάτων στα δυτικά κράτη τροφοδοτεί τον ριζοσπαστισμό. Οι υβριδικές επεμβάσεις των δυτικών κρατών, τύπου "Αραβικής Άνοιξης", που αποδομούν κράτη και τα μετατρέπουν σε ζώνες χάους και διαρκούς πολέμου τροφοδοτούν τον ριζοσπαστισμό. Ο τρόπος έκφρασης αυτού του ριζοσπαστισμού διαφέρει από περίπτωση σε περίπτωση. Αλλιώς εκφράζεται από τις κοινότητες των ανέργων ή των πτωχευμένων στρωμάτων, αλλιώς στις κοινότητες των μουσουλμάνων που εκτός από την πίεση της φτώχειας και της μιζέριας γίνονται στόχος και ενός πολιτιστικού, θα λέγαμε, αποκλεισμού».
Η Εκδίκηση
της Φύσης
Στο έλεος ακραίων καιρικών φαινομένων
Για ακόμα ένα χρόνο η Ελλάδα παραδόθηκε στις άγριες διαθέσεις του καιρού, πληρώνοντας το βαρύ κόστος της αλλαγής του κλίματος, αλλά και χρόνιων παθογενειών της δημόσιας διοίκησης.
Θοδωρής Κολυδάς, Χρήστος Μπαρούνης
Το 2020 αποδείχτηκε σκληρή χρονιά για ολόκληρο τον πλανήτη, ενώ το περιβάλλον έδειξε αρκετές φορές την άγρια πλευρά του, χτυπώντας αδυσώπητα σε δύο περιπτώσεις την χώρα μας, μαζί και τα καμπανάκια του προβληματισμού για την κλιματική κρίσης.
Στην καρδιά και στο τέλος του καλοκαιριού, βρέθηκε δύο φορές στο έλεος της κακοκαιρίας και των ακραίων καιρικών φαινομένων που έπληξαν περιοχές της ηπειρωτικής και νησιωτικής Ελλάδας, στοίχισαν 12 ανθρώπινες ζωές, βύθισαν στη λάσπη ολόκληρα χωριά και προκάλεσαν ανυπολόγιστες ζημιές σε σπίτια, επιχειρήσεις και καλλιέργειες.
Τα ξημερώματα της Κυριακής, 9 Αυγούστου, η Εύβοια έζησε στιγμές τρόμου και απόλυτης καταστροφής, με το κύμα κακοκαιρίας να δημιουργεί πλημμύρες που με τη σειρά τους προκάλεσαν τον θάνατο οκτώ ανθρώπων, καθώς και εκτεταμένες καταστροφές στους δήμους Διρφύων-Μεσσαπίων και Χαλκιδέων όπου σημειώθηκαν ζημιές σε 2.500 κατοικίες.
Έναν μήνα αργότερα, το διήμερο 17-18 Σεπτεμβρίου οι πρόσφατες εφιαλτικές αναμνήσεις της Εύβοιας αναβιώνουν, με την κακοκαιρία αυτή τη φορά να σαρώνει ένα ευρύ κομμάτι της χώρας. Ο «Ιανός» ξεκινά από τη δυτική Ελλάδα και το Ιόνιο, σαρώνει Κεφαλονιά, Ιθάκη, Ζάκυνθο και Λευκάδα, πριν εκδηλώσει όλη την οργή του στη Θεσσαλία, με επίκεντρο την Καρδίτσα και τα γύρω χωριά. Τέσσερις άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους, το κέντρο της πόλης έμοιαζε με λίμνη, σπίτια και επιχειρήσεις υπέστησαν σοβαρές ζημιές. Λάσπη, νερό, πλημμυρισμένα καταστήματα και δρόμοι, καλλιέργειες θαμμένες κάτω από τα νερά, φθορές και πλημμύρες σε πάνω από 5.000 σπίτια.
Οι πλημμύρες του Αυγούστου στην Εύβοια και αυτές του Σεπτεμβρίου στην Καρδίτσα, αλλά και στα νησιά του Ιονίου αποτέλεσαν τα κυριότερα και πιο ακραία καιρικά γεγονότα της χρονιάς που πέρασε. Δεν ήταν, όμως, τα μοναδικά φαινόμενα που έπληξαν τη χώρα και οδήγησαν σε έκτακτα δελτία επικίνδυνων φαινομένων από την ΕΜΥ. Η Μετεωρολογική Υπηρεσία εξέδωσε συνολικά οκτώ δελτία επικίνδυνων φαινόμενων και 30 δελτία επιδείνωσης καιρού στη διάρκεια της χρονιάς.
Άνθρωποι και Οθόνες
Ένας νέος digital κόσμος
Η τεχνολογία συνέχισε την αλματώδη εξέλιξη της, φέτος, ανοίγοντας νέους δρόμους προς το ψηφιακό μέλλον μας.
Τίμος Κουρεμένος
Από όποια σκοπιά κι αν το εξετάσει κανείς, το 2020 ήταν μια χρονιά που θα μνημονεύεται για δεκαετίες. Ο πλανήτης υποχρεώθηκε να αναπροσαρμόσει τις προτεραιότητές του και να αλλάξει δραστικά τον τρόπο ζωής του, συνηθίζοντας μέχρι νεοτέρας σε μία καινούρια κανονικότητα. Σε αυτές τις κοσμογονικές αλλαγές, ο ρόλος της τεχνολογίας ήταν εξόχως σημαντικός, αφού χάρη στις λύσεις που προσέφερε, η προσαρμογή στα νέα δεδομένα επετεύχθη ταχύτερα. Την ίδια στιγμή δεν έλειψαν οι καινοτόμες προτάσεις και τα σπουδαία επιτεύγματα, αφήνοντας υποσχέσεις για ένα καλύτερο μέλλον, μία ελπίδα που η ανθρωπότητα είχε τόση μεγάλη ανάγκη φέτος.
Τι ξεχωρίζουμε όμως από τον κόσμο της τεχνολογίας σε ό,τι αφορά τη χρονιά που φεύγει; Η προληπτική ιατρική εδραιώθηκε μέσω των wearables. Τα wearables ωρίμασαν. Η κατηγορία ξέφυγε από τα όρια του gimmick, διαθέτοντας πλέον προϊόντα ικανά να παρακολουθήσουν την υγεία του χρήστη 24/7. Η AI (τεχνητή νοημοσύνη) μπήκε παντού. Έχει διεισδύσει σε δεκάδες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών με στόχο να προσφέρει μία αναβαθμισμένη (ταχύτερη, αποτελεσματικότερη, προσωποποιημένη) εμπειρία στους καταναλωτές και δηλώνει παρούσα σε κάθε έκφανση της καθημερινότητάς μας. Από τις ρυθμίσεις της κάμερας που πριν από κάθε λήψη προσαρμόζουν τα smartphones και τα chatbots, μέχρι τα πλυντήρια που επιλέγουν πρόγραμμα ανάλογα με το εκάστοτε φορτίο και τα αυτόνομα οχήματα, η AI βρίσκεται πλέον γύρω μας, μαθαίνοντας από τον τρόπο ζωής μας και φροντίζοντας να προσαρμοστεί πλήρως σε αυτόν.
Η τηλεκπαίδευση μπήκε στις ζωές μας. Με τα σχολεία κλειστά, η εκπαίδευση γνώρισε τον μαγικό κόσμο του διαδικτύου. Ακόμα και εν μέσω lockdown, τα μαθήματα συνεχίστηκαν μέσω της πλατφόρμας τηλεκπαίδευσης Webex και μπορεί η υλοποίησή της τελευταίας να έγινε σε σχετικά μικρό χρονικό διάστημα, τα προβλήματα και οι ανορθογραφίες ωστόσο δεν έλειψαν. Η αδυναμία ορθής λειτουργίας της κατά τις πρώτες της ημέρες, η σύνδεση αγνώστων και η αδιευκρίνιστη διαχείριση των προσωπικών δεδομένων μαθητών και δασκάλων/καθηγητών, αποτελούν θέματα μείζονος σημασίας που χρήζουν λύσης, ιδίως αν το Υπουργείο αποφασίσει να στηρίξει την τηλεκπαίδευση.
Τα camera phones «ξέφυγαν»… Κάθε χρόνο τα smartphones εμφανίζονται βελτιωμένα σε σχέση με τον προηγούμενο, μόνο που αυτό που συνέβη το 2020 με τα camera phones δεν είχε προηγούμενο. Το P40 Pro της Huawei έφερε την επανάσταση με τις τέσσερις κάμερές του και την τεχνολογία της Leica για να έρθει η Samsung με τα S20 Ultra και Note20 Ultra και τα 108 MP των κύριων καμερών τους. Η χρονιά έκλεισε με τον καλύτερο τρόπο καθώς η Apple ανακοίνωσε τα iPhone 12 Pro και Pro Max με την τριπλή κάμερα, τον αισθητήρα LiDAR και την εγγραφή βίντεο σε 10-bit HDR.
Μέσα στο 2020, το 5G έπαψε να θεωρείται το μέλλον αφού πλέον… είναι εδώ. Η δημοπρασία του φάσματος στη χώρα μας προχώρησε, με τους παρόχους να είναι έτοιμοι να προσφέρουν τις σχετικές υπηρεσίες μέσα στους πρώτους μήνες του 2021. Την ίδια στιγμή στην υπάρχει πλέον πληθώρα 5G συσκευών, με τους καταναλωτές να έχουν τη δυνατότητα να επενδύσουν από τώρα σε μία πρόταση που θα τους καλύψει και στη νέα γενιά δικτύων. Με το δύσκολο τμήμα της διαδικασίας να αποτελεί παρελθόν, η στιγμή που θα απολαμβάνουμε τις ταχύτητες του 5G έχει φτάσει.
Την ίδια στιγμή το έξυπνο σπίτι έγινε εξυπνότερο. Μέσα στο 2020 η αγορά «αγκάλιασε» ακόμα περισσότερο το κόνσεπτ του έξυπνου σπιτιού. Το smart home έπαψε μια για πάντα να δίνει ραντεβού μαζί μας στις μεγάλες εκθέσεις τεχνολογίας και αντ’ αυτού το βρίσκουμε πια στα καταστήματα. Το Internet of Things είναι πλέον γεγονός καθώς σκούπες, πλυντήρια, ψυγεία, κουζίνες, οδοντόβουρτσες και ό,τι άλλο φαντάζεται κανείς, μπορεί να συνδεθεί στο οικιακό δίκτυο με τον χρήστη να έχει τον πλήρη έλεγχο του σπιτιού του μέσα απ’ το smartphone του.
Ο θρίαμβος του streaming
Η κυριαρχία της βιομηχανίας του streaming ήταν καθολική στο πέρασμα του 2020, αποδεικνύοντας πως, χωρίς αμφιβολία, το μέλλον της ανήκει.
Κωστής Χριστοδούλου
Στον επιχειρηματικό στίβο η πανδημία του κορονοϊού αφήνει πίσω της πολλούς χαμένους και λίγους, μετρημένους στα δάχτυλα, που χαμογελούν. Και επειδή οι πρώτοι είναι τόσοι πολλοί που δεν έχει νόημα να τους απαριθμήσουμε ας σταθούμε στους δεύτερους που χονδρικά είναι τα σούπερ μάρκετ, οι φαρμακευτικές εταιρείες που κατάφεραν να βρουν το εμβόλιο, η βιομηχανία... μαγιάς (εξαφανίστηκε από τα ράφια των καταστημάτων σε όλο τον κόσμο) και η βιομηχανία του streaming.
Η τελευταία αποτελεί πλέον την κυρίαρχη τάση στον χώρο της οικιακής, και όχι μόνο, διασκέδασης όσο και στον τομέα της παραγωγής. Για να μία έχουμε μία αίσθηση των μεγεθών της χρονιάς που κλείνει –τα οριστικά, ετήσια, νούμερα θα τα έχουμε την προσεχή άνοιξη- η Netflix, κατάφερε τον Ιούλιο να γίνει η μεγαλύτερη εταιρεία στον χώρο της διασκέδασης και των media με βάση την χρηματιστηριακή της κεφαλαιοποίηση ξεπερνώντας παραδοσιακούς παίκτες όπως η Walt Disney, η AT&T και η Comcast Corp.
H Netflix αν και δεν ήταν η πρώτη που άνοιξε την αγορά του streaming κατάφερε έγκαιρα να δει που πάει το πράγμα (υψηλές ταχύτητες στο internet και smart tv που επιτρέπουν την θέαση προγράμματος και εκτός κεραίας ή DVD) και επένδυσε πρώτη σε πρόγραμμα αφήνοντας τους άλλους να περιμένουν πότε θα «σκάσει» από τα υπέρογκα δάνεια και το «κάψιμο» χρήματος. Με δανεισμό που ξεπερνούσε τα 15 δις δολάρια στο τέλος του 2019 σε άλλες περιπτώσεις οι επενδυτές θα ανησυχούσαν όμως στην περίπτωση του Netflix δεν είναι τίποτα άλλο από έναν αστερίσκο που οδηγεί σε ψιλά γράμματα που λίγοι θα προσέξουν.
Υποβοηθούμενο και από την πανδημία, κατάφερε να βγει αλώβητο και με πολύ περισσότερους συνδρομητές σε μία χρονιά που εκεί που έπαιζε σχεδόν μόνο είδε να αποκτά ανταγωνιστές όπως Disney+, Apple TV+, Amazon Prime και ΗΒΟ Max. Το μόνο που κατάφεραν οι νέοι παίκτες ήταν απλά να επιβεβαιώσουν ότι το Netflix είχε πιάσει το νόημα και επενδύσει σωστά. Το 2020 με την κινηματογραφική βιομηχανία να έχει βάλει προσωρινά λουκέτο εξαιτίας των κλειστών αιθουσών λόγω πανδημίας οι επενδύσεις των εταιρειών streaming κράτησαν ζωντανό το κύκλωμα του θεάματος.
Σύμφωνα με δημοσίευμα του Forbes πριν από λίγο καιρό , ο προϋπολογισμός του 2020 προέβλεπε δαπάνες για νέο περιεχόμενο ύψους 16 δις δολαρίων από την Netflix, 7 δις. δολ. από την Amazon, 6 δις. από την Apple TV+ και από 1,5 δις. δολ. από τις πλατφόρμες Disney+ και HBO Max. Αρκετά από αυτά τα χρήματα κατευθύνονται στην διεθνή αγορά. Για παράδειγμα το Netflix είχε προϋπολογίσει 1 δις για βρετανικές παραγωγές όπως για παράδειγμα ο νέος κύκλος του The Crown, ενώ και η Ελλάδα καταγράφει φέτος την πρώτη της παραγωγή που γυρίστηκε εξ ολοκλήρου εδώ και κατευθύνθηκε σε πλατφόρμα streaming. Πρόκειται για την σειρά Tehran μία Ισραηλινό-ελληνική παραγωγή που έκανε πρεμιέρα στο Apple TV+.
To 2020 ήταν η χρονιά που η διασκέδαση streaming βρήκε το τέλειο έδαφος να αναπτυχθεί καθώς ο κορονοϊός έκλεισε όλη την ανθρωπότητα στο σπίτι και καταναλώθηκαν ατελείωτοι όγκοι τηλεοπτικού και κινηματογραφικού προγράμματος. Το 2021 εκτιμάται ότι θα είναι το πρώτο crash test τόσο γιατί οι συνθήκες θα αλλάξουν και αρκετοί θα θέλουν να σπάσουν τα δεσμά από τις συνήθειες του lockdown αλλά και γιατί θα διαφανεί εάν η αγορά μπορεί να αντέξει το σύνολο του ανταγωνισμού.
Ριάλιτι, σεξισμός
και μυθοπλασία στην TV
Μια χρονιά που είχε απ᾽ όλα για την ελληνική τηλεόραση.
Παναγιώτα Κλεάνθους
Η χρονιά που φεύγει μόνο αδιάφορη δεν ήταν για την ελληνική τηλεόραση, καθώς είδαμε τις συνθήκες της να αλλάζουν και το περιεχόμενό της να τροποποιείται, από την πρωινή μέχρι και την prime time ζώνη, διαμορφώνοντας ένα νέο πλαίσιο στη μικρή οθόνη. Παράλληλα, είδαμε αποχωρήσεις, όπως εκείνη της Ελένης Μενεγάκη, αλλά και νέες αφίξεις, όπως είναι η Δανάη Μπάρκα, η οποία με το χιούμορ και τον ακομπλεξάριστο χαρακτήρα της «έσπασε» το στερεότυπο της «ανάλαφρης ξανθιάς παρουσιάστριας», ενώ η χρονιά «σημαδεύτηκε» και από την επιστροφή του Mega μετά το «μαύρο» του 2018.
Η «βασίλισσα» της πρωινής (και μεσημεριανής) ζώνης της ελληνικής τηλεόρασης, Ελένη Μενεγάκη, πήρε την απόφαση να σταματήσει την εκπομπή της «Ελένη» στον Alpha και να αποσυρθεί από το «γυαλί», έπειτα από 30 χρόνια επιτυχημένης πορείας. Ήταν μια συγκινητική αποχώρηση τόσο για την παρουσιάστρια όσο και για τους τηλεθεατές, αφού οι δεσμοί που είχαν αναπτύξει αυτές της δεκαετίες ήταν ιδιαίτερα ισχυροί.
Η Ελένη Μενεγάκη είχε καταφέρει να μπει σε κάθε σπίτι και να γίνει αγαπητή σε κάθε target group: από την απλή νοικοκυρά που περνούσε τα πρωινά της κάνοντας δουλειές στο σπίτι, μέχρι τη σύγχρονη γυναίκα του σήμερα που θαύμαζε τη δυναμική της παρουσία στο γυαλί όλα αυτά τα χρόνια. Η ευγένειά της, ο αυθορμητισμός της, η λαμπερή της εμφάνιση, το χιούμορ της, ακόμη και οι «αφελείς» ερωτήσεις της πολλές φορές, την έκαναν συμπαθή στο τηλεοπτικό κοινό, που την ακολουθούσε σε όλα της τα εγχειρήματα.
Η ελληνική TV του 2020 θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ποικιλόμορφη, ωστόσο, δύο είναι οι κύριοι άξονες πάνω στους οποίους στηρίχθηκε: η μυθοπλασία και τα ριάλιτι.
Όσον αφορά τη μυθοπλασία, είδαμε να επιστρέφουν δυναμικά στην τηλεόραση οι ελληνικές σειρές, αρχής γενομένης από τη δραματική σειρά εποχής του ΑΝΤ1 «Άγριες Μέλισσες».
Αναλύοντας τους λόγους στους οποίους οφείλεται αυτή η μεγάλη επιτυχία της, προεξέχων ρόλο έχει το ενδιαφέρον σενάριο, που βασίζεται στις συνεχείς εξελίξεις και ανατροπές, καθώς και οι εξαιρετικές ερμηνείες των ηθοποιών, οι οποίοι σε μεγάλο μέρος τους προέρχονται από τον χώρο του θεάτρου, φέρνοντας στη μικρή οθόνη κάτι από τη μαγεία του σανιδιού. Ένα μεγάλο στοίχημα που κέρδισαν, επίσης, οι «Άγριες Μέλισσες» ήταν η πιστή απόδοση της εποχής, καθώς το έργο διαδραματίζεται στην περίοδο 1959 έως 1965, αλλά και η πρωτότυπη μουσική στο έργο.
Η περίπτωση των «Άγριων Μελισσών» έγινε παράδειγμα προς μίμηση, με τα κανάλια να επιλέγουν να εντάξουν σειρές μυθοπλασίας στο πρόγραμμά τους, ακολουθώντας τη γραμμή που χάραξε ο ΑΝΤ1. Οι υπεύθυνοι των καναλιών αποφάσισαν να στραφούν στην ίδια κατεύθυνση, ενώ κάποια κανάλια ετοιμάζονται να ακολουθήσουν τον ίδιο δρόμο το 2021.
Το μεγαλύτερο βήμα στη στροφή προς τη μυθοπλασία το έκανε η ΕΡΤ, η οποία ενέταξε το 2020 όχι μία, αλλά τρεις πολύ καλές σειρές στο πρόγραμμά της. Οι σειρές «αγκαλιάστηκαν» από τον κόσμο, ενώ το η ΕΡΤ απέδειξε πως, αν και είναι κρατικό κανάλι, αφενός, μπορεί να ανταγωνιστεί τα ιδιωτικά κανάλια και, αφετέρου, είναι ικανή να παρουσιάσει παραγωγές που να απευθύνονται σε ένα ευρύ κοινό.
Από την άλλη, είδαμε τα ριάλιτι να επανέρχονται με μεγάλη ορμή στη μικρή οθόνη και να κατακλύζουν την ελληνική τηλεόραση, με χαρακτηριστικό παράδειγμα το Big Brother που επανήλθε μετά από 20 χρόνια ανανεωμένο ή το καινούργιο Bachelor στον Alpha, που διαιωνίζει σεξιστικά στερεότυπα τη στιγμή που οι γυναίκες παλεύουν ακόμη για ισότητα.
Το Big Brother επιχείρησε μια τηλεοπτική αναπαράσταση των στερεοτύπων της ελληνικής κοινωνίας, γι’ αυτό και η παραγωγή επέλεξε ανάμεσα στους παίκτες του σπιτιού ομοφυλόφιλα άτομα, λαϊκά παιδιά, υπερπατριώτες, ένα plus size μοντέλο, μία καλλονή τραγουδίστρια, μία γυναίκα που παίζει πόκερ, ένα Κρητικό και μετανάστες, όχι επειδή στηρίζει τη διαφορετικότητα, αλλά για να εξυπηρετήσει τους σκοπούς του project.
Το Big Brother επιχείρησε μια τηλεοπτική αναπαράσταση των στερεοτύπων της ελληνικής κοινωνίας
Καθόλη τη διάρκεια του Big Brother ακούστηκαν απίστευτες αθλιότητες, με αποκορύφωμα την ατάκα του Κρητικού παίκτη Αντώνη Αλεξανδρίδη περί βιασμού, που προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων στα social media. Ένα τηλεοπτικό γεγονός που «σημάδεψε» το 2020 και είχε ποικίλες κοινωνικές διαστάσεις, αφού χωρίς τον ξεσηκωμό από τον κόσμο, δεν θα είχε συμβεί τίποτα.
Η μανία του #Megxit
Το χρονικό της πριγκιπικής «απόδρασης» συζητήθηκε όσο τίποτα, μέχρι που ήρθε ο κορονοϊός να πάρει τα σκήπτρα του ενδιαφέροντος.
Πάνος Κωδωνάς
Σαν βόμβα «έσκασε» στις 8 Ιανουαρίου 2020 η είδηση πως ο Πρίγκιπας Χάρι και η Μέγκαν Μαρκλ αποφάσισαν να παραιτηθούν από τα βασιλικά τους αξιώματα. Την απόφαση ανακοίνωσαν στον επίσημο λογαριασμό τους με το όνομα "sussexroyal" στο Instagram, έχοντας, μάλιστα, και τη στήριξη της Βασίλισσας Ελισάβετ. Ο Δούκας και η Δούκισσα του Σάσσεξ δήλωσαν στην ανακοίνωσή τους πως θέλουν να ανεξαρτητοποιηθούν οικονομικά, χτίζοντας μια νέα ζωή, αλλά συνεχίζοντας να στηρίζουν την Αυτού Μεγαλειότητα και να τηρούν τα καθήκοντά τους.
Στην ανάρτησή τους ανέφεραν πως θα μοιράσουν τον χρόνο τους ανάμεσα στο Ηνωμένο Βασίλειο και τη Βόρεια Αμερική, κάτι που θα τους βοηθήσει να μεγαλώσουν τον γιο τους, Άρτσι, με την αγάπη και τη Βασιλική Οικογένεια και με τις συνήθειες της νέας τους ζωής. Λίγο αργότερα, το παλάτι εξέδωσε ανακοίνωση, σχολιάζοντας λιτά και επιγραμματικά την απόφαση του ζεύγους. «Οι συζητήσεις με τον δούκα και τη δούκισσα του Σάσεξ είναι σε πρώιμο στάδιο. Κατανοούμε την επιθυμία τους να ακολουθήσουν άλλο δρόμο, ωστόσο χρειάζεται χρόνος προκειμένου να διευθετηθούν περίπλοκα θέματα», ανέφερε η ανακοίνωση που εκδόθηκε από τα Ανάκτορα του Μπάκιγχαμ.
Ο Χάρι και η Μέγκαν δεν θα μπορούν να χρησιμοποιούν τoν τίτλο "Royal" στην επωνυμία τους, μετά την απόφασή τους να ξεκινήσουν μια νέα ζωή μακριά από το παλάτι.
Η απόφαση του ζευγαριού να εγκαταλείψει τα βασιλικά του αξιώματα φυσικά δεν ήρθε ξαφνικά. Η πίεση που είχαν δεχθεί και οι δύο από τα βρετανικά ταμπλόιντς ήταν αφόρητη. Οι δυο τους είχαν μηνύσει τις Dailymail, Sun και Mirror, για παραβίαση της προσωπικής τους ζωής.
Στην ανάρτησή τους έκαναν λόγο για τα νέα επαγγελματικά τους πλάνα, αναφέροντας χαρακτηριστικά πως θα επικεντρωθούν «στο επόμενο κεφάλαιο, στην έναρξη μιας φιλανθρωπικής οντότητας». Η βρετανική βασιλική οικογένεια αντέδρασε άμεσα στην απόφαση του ζευγαριού, τονίζοντας ότι κατανοεί τη βούληση του πρίγκιπα Χάρι και της συζύγου του Μέγκαν να αποστασιοποιηθούν από τα βασιλικά τους καθήκοντα, αλλά προειδοποίησε ότι αυτή η αποχώρηση είναι περίπλοκη και «θα πάρει καιρό».
Μετά το σάλο, η Μέγκαν επέστρεψε στον Καναδά για να περάσει χρόνο με τον γιο της. Η βασίλισσα Ελισάβετ και άλλα ανώτερα μέλη της βασιλικής οικογένειας προσπάθησαν να αποκλιμακώσουν την κρίση, αναζητώντας μια λύση. Ο πρίγκιπας Χάρι και η σύζυγός του Μέγκαν Μαρκλ δεν θα κάνουν πλέον χρήση των ανώτερων βασιλικών τους τίτλων και δεν θα λαμβάνουν δημόσιους πόρους για εκτέλεση των καθηκόντων τους, όπως ανακοίνωσε στις 18 Ιανουαρίου η βασίλισσα.
Ένα μήνα μετά, ανακοινώθηκε ότι ο πρίγκιπας Χάρι και η Μέγκαν θα έπρεπε να σταματήσουν να χρησιμοποιούν τη λέξη «Royal» στην επωνυμία τους, αφού αποφάσισαν αιφνιδίως να ξεκινήσουν μια νέα ζωή. Το καλοκαίρι του 2020 το ζευγάρι εγκαταστάθηκε μόνιμα στις ΗΠΑ, αποφασίζοντας πως αυτό θα είναι το καλύτερο και για τους ίδιους, αλλά και για το παιδί τους.
Δημιουργούμε το αύριο
Οι Μεγάλοι Αποχαιρετισμοί
Ο αιώνιος Ντιέγο
Ο θάνατος του πιο επιδραστικού και για πολλούς κορυφαίου ποδοσφαιριστή όλων των εποχών σκόρπισε ρίγη συγκίνησης σε ολόκληρο τον πλανήτη.
Θανάσης Κρεκούκιας
Το ημερολόγιο έδειχνε 25 Νοεμβρίου, όταν σταμάτησε να χτυπάει η καρδιά του Ντιέγο Αρμάντο Μαραντόνα. Η Αργεντινή, η Νάπολη, ολόκληρη η υφήλιος, συγκλονίστηκαν από την είδηση του θανάτου του. Εκείνη την ημέρα, δε φόρεσε μαύρα μόνο το ποδόσφαιρο για να τιμήσει τον ήρωά του, αλλά και η τέχνη, γιατί ο "πελούσα" υπήρξε ο μεγαλύτερος αρτίστας της μπάλας, ένας αυθεντικός, αληθινός, τρωτός, θνητός Θεός. Το μεγαλύτερο σύμβολο της αλάνας, της αλητείας, της μαγείας, μιας εποχής που με το δικό του «αντίο» χάθηκε οριστικά.
Ο Μαραντόνα υπήρξε θρύλος προτού καν περάσει στην ιστορία, γιατί είχε προλάβει νωρίτερα να γράψει ο ίδιος την ιστορία του ποδοσφαίρου, όπως την ένιωσε μέσα του. Και τέτοιος θα μείνει για πάντα στις καρδιές μας. Γιατί η δική του καρδιά, που δεν άντεξε και τον πρόδωσε, θα χτυπά μέσα σε κάθε γήπεδο αυτού του κόσμου, εκεί όπου μας χάρισε αμέτρητες στιγμές έντασης και ομορφιάς μαζί. Ο Ντιέγο υπήρξε πολλά πράγματα στη διάρκεια της ζωής του. Από το ζενίθ στο ναδίρ, αλλά υπηρετώντας πάντα τη δική του αλήθεια. Στο χίλια τοις εκατό, όπως έγραψε ο Μάνου Τσάο, με σπασμένα φρένα και όπου βγει.
Ο πιο ανθρώπινος Θεός που κατέβηκε ποτέ στη γη, για να μας αποδείξει ότι τα είδωλα είναι παντοτινά, είτε βρίσκονται στην ακμή τους, είτε στην παρακμή, αποτελεί πλέον μέλος της αθάνατης τετράδας της Αργεντινής, δίπλα στον Κάρλος Γαρδέλ, την Εβίτα Περόν και τον Ερνέστο Γκεβάρα. Προορισμένος να λατρεύεται αιώνια όχι μόνο από έναν ολόκληρο λαό, αλλά από όλους όσους θα ονειρεύονται να του μοιάσουν. Για όσους τον αγάπησαν, θα είναι το αιώνιο σημείο αναφοράς στο ποδόσφαιρο. Η μνήμη του θα είναι παρούσα, αντισυμβατική και μοναχική, γεμάτη έμπνευση, πάθος και συναίσθημα.
Στις 10 Νοεμβρίου του 2001, στο αποχαιρετιστήριο παιχνίδι που έγινε προς τιμή του στην Bombonera, είχε πει ότι «το ποδόσφαιρο είναι το πιο όμορφο και υγιές άθλημα στον κόσμο. Αν κάνει κάποιος λάθος, δε σημαίνει ότι πρέπει να πληρώσει το ποδόσφαιρο. Εγώ έκανα λάθος και πλήρωσα, όμως η μπάλα δεν λεκιάζεται». Εκείνο το υπέροχο «la pelotano se mancha», ήρθε να συμπληρώσει λίγες ώρες μετά το θάνατό του, ο Χόρχε Βαλντάνο, συμπαίκτης του στην αλμπισελέστε στο Μουντιάλ του 1986, λέγοντας ότι ο θάνατος του Ντιέγο «έκανε ακόμα και τη μπάλα να κλάψει». Ή όπως είπε ο Μέσι: «Μας άφησε, αλλά δε φεύγει, γιατί είναι αιώνιος»...
Παγκόσμια οδύνη
για τον Black Mamba
Ο θρύλος του ΝΒΑ και των L.A Lakers, Κόμπι Μπράιαντ έφυγε από τη ζωή σε ηλικία, μόλις, 41 ετών αφήνοντας πίσω του μια ανυπέρβλητη μπασκετική κληρονομιά.
Νίκη Μπάκουλη
Όταν διαβάζεις μια είδηση που σε σοκάρει, συνήθως θυμάσαι πού ήσουν και τι έκανες τη στιγμή της ανάγνωσης. Μια τέτοια είδηση ήταν αυτή για το θάνατο του Κόμπι Μπράιαντ, στις 24 Φεβρουαρίου του 2020, σε πτώση ελικοπτέρου που στοίχισε τη ζωή σε άλλους οκτώ ανθρώπους. Μεταξύ τους ήταν και η κόρη του θρύλου του ΝΒΑ, η 13χρονη Τζιάνα. Ο θάνατος ήταν ακαριαίος, για όλους. Ο “Black Mamba” ήταν 41 χρόνων.
Στα χρόνια που πέρασε στα παρκέ (από το 1996 έως το 2016, όλα με τους Λέικερς) έγινε εκ των καλύτερων του αθλήματος, πέντε φορές κατέκτησε το πρωτάθλημα, τις δυο ήταν και ο πολυτιμότερος παίκτης των τελικών, ενώ φόρεσε και δυο χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια. Όταν αποχώρησε από την ενεργό δράση, μεταξύ πολλών άλλων ήταν ο τέταρτος σκόρερ όλων των εποχών. Εκτός των τεσσάρων γραμμών ήταν πατέρας τεσσάρων κοριτσιών, νικητής βραβείου Oscar για animated ταινία που αφορούσε το ποίημα που έγραψε για να ανακοινώσει το τέλος της καριέρας του, το Νοέμβριο του 2015 (είχε τίτλο Dear Basketball).
Υπήρξε ο γιος παίκτη μπάσκετ που έκανε καριέρα στην Ιταλία, όπου ο μικρός τότε Κόμπι γνώρισε το ποδόσφαιρο (το οποίο λάτρεψε και έως το τέλος της ζωής του ήταν φαν της Μπαρτσελόνα και της Μίλαν), αλλά και το ρατσισμό. Είχε πει πως «οι γονείς μου φρόντισαν να μου μάθουν, να με εκπαιδεύσουν ώστε να διαχειρίζομαι αυτά τα φαινόμενα». Η απομόνωση που έζησε λόγω του χρώματος που είχε το δέρμα του έγινε ο λόγος που ανακάλυψε την αγάπη του για το μπάσκετ «όπου αρχικά βρήκα παρηγοριά ενώ μετά με αποδέχονταν όλοι. Το μπάσκετ έγινε ο τρόπος που είχα για να εκδικηθώ όσους δεν με δέχονταν». Αυτό το εξέλιξε σε νοοτροπία.
Από την εφηβεία είχε αποφασίσει πως δεν θα επέτρεπε σε κανέναν να του πει πού ανήκει. Από την εφηβεία έμαθε το ευεργετικό του να προσπαθείς διαρκώς, να αποδείξεις πως αξίζεις. Στα χρόνια που έζησε στην Ευρώπη, έμαθε να μιλά άπταιστα ιταλικά και ισπανικά. Κέρδισε την προσοχή του κόσμου που ασχολείτο με το σπορ, από όταν ήταν μαθητής γυμνασίου και μετά έγινε ο πρώτος γκαρντ που επιλέχθηκε σε NBA Draft (1996) απευθείας από το high school, όταν οι Χόρνετς του έδωσαν τη Νο13 επιλογή τους. Το ίδιο βράδυ, ο τζένεραλ μάνατζερ των Λέικερς, Τζέρι Ουέστ φρόντισε να τον πάρει στους Λέικερς που μόλις είχαν αποκτήσει τον Σακίλ Ο Νιλ. Οι δυο τους θα συνέθεταν ένα από τα πιο ισχυρά dynamic duos του ΝΒΑ. Είχε ξεκινήσει να καταγράφει τα στάδια που θα βοηθούσαν στο μέλλον ουκ ολίγους νέους παίκτες να αποκτήσουν νοοτροπία νικητή, την οποία ονόμασε «Mamba Mentality». Μετά την έκανε και βιβλίο που εξέδωσε ο ίδιος το 2018.
Πέραν όλων αυτών, υπήρξε κατηγορούμενος υπόθεσης σεξουαλικής επίθεσης (το 2003, στο Κολοράντο). Οι κατηγορίες αποσύρθηκαν και μετά έγινε εξωδικαστικός συμβιβασμός της αστικής αγωγής που του είχε ασκηθεί. Λίγα λεπτά μετά το θάνατο του αυτό ήταν το αφήγημα που επικράτησε στα social media σε ένα από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα ασέβειας εις βάρος κάποιου που δεν δύναται να υπερασπιστεί τον εαυτό του, πια. Για την ιστορία, στα χρόνια που ακολούθησαν της πιο αμφιλεγόμενης ιστορίας που είχε ξεσπάσει και τον αφορούσε, απέδειξε ποικιλοτρόπως πως δεν προσπέρασε το συμβάν, αλλά το χρησιμοποίησε για να γίνει καλύτερος ως άνθρωπος. Μετά έγινε και εκ των πιο ισχυρών υποστηρικτών του γυναικείου αθλητισμού.
Όλα ξεκίνησαν από τη δημιουργία ενός alter ego, το οποίο ονόμασε 'Black Mamba' -το εμπνεύστηκε παρακολουθώντας το 'Kill Bill'. «Δεν ξέρω τι θα μου συνέβαινε αν δεν είχα καταλήξει σε αυτόν τον τρόπο. Ήταν ο τρόπος που είχα για να διαχειριστώ ό,τι μου συνέβαινε. Δεν ήθελα να είμαι μαθητικός και να αφήσω αυτήν την ιστορία να με καταπιεί. Ένιωσα πως ήμουν υπεύθυνος για την οικογένεια μου -είχα ήδη γίνει πατέρας-, για τον οργανισμό των Λέικερς, για την πόλη και κυρίως, για εμένα. Εμμονικά αναζητούσα μια διέξοδο, ώσπου τη βρήκα».
Οι τραυματισμοί τον υποχρέωσαν να εγκαταλείψει τα γήπεδα, ενδεχομένως νωρίτερα από ότι θα ήθελε ο ίδιος. Πριν ανακοινώσει το αντίο άρχισε να σκέφτεται τι θα κάνει με το υπόλοιπο της ζωής του. Είχε αρχίσει να αναζητά τα ενδιαφέροντα του, εκτός μπάσκετ πολύ νωρίτερα. «Σε ταξίδι μου στο Μιλάνο, όταν ήμουν 21 είχα συναντηθεί με τον Τζόρτζιο Αρμάνι. Του είχα ζητήσει να μου πει πώς μπορώ να φτιάξω μια επιχείρηση. Μου εξήγησε πως ο ίδιος δημιούργησε τη δική του, όταν ήταν 40. Είπα στον εαυτό μου "πιθανότατα θα παίζω μπάσκετ έως τα 36. Εκείνος έγινε επιχειρηματίας στα 40. Εγώ τι θα κάνω; Τι με περιμένει;". Από τότε άρχισα να δοκιμάζω διάφορα, προσπαθούσα να βρω τι είναι πάθος. Είχα γεννηθεί για να παίζω μπάσκετ και έπρεπε να ανακαλύψω τι θα έκανα έπειτα από αυτό. Ήταν δύσκολο. Αλλά έπρεπε να γίνει».
Το 2014 δημιούργησε την εταιρία Kobe Inc που είχε και τμήμα για multimedia. Αυτό ανέλαβε την παραγωγή που βραβεύτηκε με Oscar, το 2018. Μετά έφτιαξε και έναν αθλητικό πολυχώρο, με όλα τα μέσα για την εξέλιξη ενός αθλητή, του όποιου σπορ. Δεν σταμάτησε να προσπαθεί ποτέ, γιατί ήξερε πως μόνο μέσω της δουλειάς επιτυγχάνονται πράγματα. «Είναι εύκολο να ονειρεύεσαι. Όταν όμως, ξεκινάς τη διαδικασία για να τα κάνεις πραγματικότητα, πέφτεις σε εμπόδια, αποκτάς άγχος, πίεση, εξτρά ευθύνες και εγκαταλείπεις ή χάνεις τον προσανατολισμό σου. Το σημαντικό είναι να μην επιτρέψεις να συμβεί αυτό. Να συνεχίσεις να προσπαθείς. Αυτό είναι το πιο σημαντικό. Δεν παραιτήθηκα ποτέ των ονείρων μου». Μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου του 2020, όταν αποδείχθηκε πως ό,τι και αν κατάφερνε, όσο εξωπραγματικό και αν φαινόταν, παρέμενε θνητός.
Ο τελευταίος παρτιζάνος
Ο εμβληματικός αγωνιστής, Μανώλης Γλέζος, έφυγε από τη ζωή τον Μάρτιο, κληροδοτώντας μια μνημειώδη παρακαταθήκη σε όλους τους Έλληνες.
Αλέξανδρος Πηγαδάς
Αγαπητοί φίλοι, στις παραμονές των εκτελέσεων, στις παραμονές από κάθε μάχη μαζευόμαστε και κουβεντιάζαμε και λέγαμε "εάν εσύ ζεις μην με ξεχάσεις", "εάν εσένα δεν σε βρει το βόλι όταν συναντάς ανθρώπους στο δρόμο, θα λες καλημέρα και από εμένα, και όταν πίνεις κρασί θα πίνεις κρασί και από εμένα, και όταν ακούς τον παφλασμό των κυμάτων θα τον ακούς και για μένα, και όταν ακούς τον άνεμο να περνάει μέσα από τα φύλλα, όταν ακούς το θρόισμα των φύλλων, θα το ακούς και για μένα, και όταν χορεύεις θα χορεύεις και για μένα".
"Μπορώ να ξεχάσω; Τo δυσκολότερο πράγμα για μένα είναι ότι ζω και οι άνθρωποι που πολέμησα μαζί τους, οι άνθρωποι που αντιμετωπίσαμε μαζί τον θάνατο, οι φίλοι μου, δεν ζουν σήμερα. Μπορώ να τους ξεχάσω; Είναι δυνατόν να ξεχάσω αυτό τον κόσμο; Δεν είναι δυνατό. Και γι΄αυτό έχω αυτή την πολυπραγμοσύνη, γιατί εκτελώ εντολές ή προσπαθώ να εκτελέσω τις εντολές τους.
Και επειδή αυτή η σύναξη δεν είναι ένα απλό ακροατήριο, αλλά εσείς συμμετέχετε ως ενεργοί πολίτες στο πολιτικό γίγνεσθαι, ο καθένας στο τομέα του αναλαμβάνει να κάνει πράξη τα όνειρα αυτών των ανθρώπων. Και αν πεθάνω, θα σας κυνηγάει η ύπαρξη μου για να κάνετε αυτό που πρέπει να κάνετε. Μην νομίζετε ότι θα γλυτώσετε από εμένα ποτέ».
Τα παραπάνω λόγια του πρώτου και τελευταίου Παρτιζάνου, Μανώλη Γλέζου, θα αποτελούν μια αιώνια υπενθύμιση, στις επόμενες γενιές, πως τίποτα δεν χαρίζεται στον κόσμο, παρά μονάχα κατακτιέται μέσα από πάλη και αγώνες. Ο Μανώλης Γλέζος έφυγε από κοντά μας στις 30 Μαρτίου του 2020, αφήνοντας πίσω του ένα δυσαναπλήρωτο κενό.
Ήταν το ζωντανό σύμβολο της αντίστασης κατά του ναζισμού, ο ατρόμητος νέος που μαζί με τον Λάκη Σάντα κατέβασαν τη ναζιστική σημαία από την Ακρόπολη. Υπήρξε, ασυμβίβαστος υπερασπιστής της κοινωνικής δικαιοσύνης, αγνός πατριώτης και αριστερός, προοδευτικός, δυναμικός και ευαίσθητος, μέχρι το τέλος της εκρηκτικής διαδρομής του. Ένας πραγματικός μύθος...
Photo Credits: Eurokinissi, AP
Built with Shorthand